کتاب تربیت انسانی تمدن اسلامی، منظومۀ بیانات تربیتی رهبر انقلاب، آیتالله سیدعلی خامنهای، برای مجموعههای فرهنگی است که به کوشش وحید حُسنیهنزایی منتشر شده است.
در راه تربیت برای مجموعههای تربیتی این سوالات پیش میآید که آیا کاری که انجام میشود درست است؟ این کار به نتیجه قابل قبولی منتهی می شود یا خیر، آیا کار بهتر یا شیوه بهتری برای انجام کار تربیتی وجود دارد؟ این کاری که انجام میگیرد آیا حجیت دارد و ادا کننده تکلیف است؟ بین انبوهی از مفاهیم و معارف کدام معارف اولویت ارائه دارند؟ کدام روشها برای ارائه این مطالب مناسب است؟ مخاطبان چگونه تقسیمبندی، جذب و حفظ شوند؟ به چه حوزههایی از تربیت باید ورود کرد و چه حوزههایی را باید مسکوت گذاشت؟ هدف نهایی تربیت چیست؟ چگونه میتوان فهمید خروجی مطلوب حاصل شده است، یا خروجی مطلوب یک نظام جامع تربیتی چه چیزی میتواند باشد؟ این سوالات و دهها سوال دیگر، مجموعههای فرهنگی را به پژوهش واداشته است.
کتاب تربیت انسانی تمدن اسلامی، سند سوم از مجموعه پژوهشهایی است که دنبال تدوین یک نظامنامه جامع تربیتی بودند. پس از تدوین یک سند چشمانداز تربیتی و همچنین برنامهریزی راهبردی برای مجموعه تربیتی مورد مطالعه، که بسیاری از سوالات فوق را میتوانست پاسخ دهد، یک سوال بدون پاسخ ماند و آن هم حجیت برنامههای یاد شده بود. آیا برنامههای طراحی شده به روشهای علمی آنقدر حجت شرعی و عقلی داشتند که بتوانند صرف هزاران نفر-ساعت فرصت طلایی مربیان، متربیان، کادر مجموعه تربیتی و همچنین هزینههای خیریه و مردمی اداره مجموعههای تربیتی را توجیه کنند؟
این سوال کلیدی تیم طراحی را به سمتی سوق داد که منطبق بر سلسله ولایت خدا، رسول و اولی الامر به بازخوانی منظومه فکری ولی امر مسلمین و ولی فقیه حاضر در حوزههای تربیتی بپردازد.
کتاب تربیت انسانی تمدن اسلامی اهداف تربیتی و ارزشهای محوری و راهبردی کلان تربیت در کلام رهبر انقلاب اسلامی را استخراج کرده است که برای مسئولان فرهنگی و تربیتی بسیار راهگشا است.
هدف، تربیت نیروی انسانیِ طراز جمهوری اسلامی است. خدای متعال، بشر را طوری آفریده است که به تربیت احتیاج دارد. هم از بیرون باید او را تربیت کنند، هم از درون، خودش باید خودش را تربیت کند. در مقولهی مسائل معنوی، این تربیت، یکی تربیت فکر و قوای عقلانی اوست که محلّ این تربیت، تعلیم است و یکی تربیت نفس و قوای روحی و قوهی غضبیه و شهویهی اوست که نام این تربیت، تزکیه است. تمام عبادات و تکالیف شرعیای که من و شما را امر کرده اند تا انجام دهیم، در حقیقت ابزارهای همین تزکیه یا همین تربیت است؛ برای این است که ما کامل شویم.
مسئلهی تعلیم و تربیت، مسئلهی زندگی بخشیدن و ولادت بخشیدن به یک مخاطب و یک انسان است. اسلام با این چشم نگاه میکند. شما تلاش کنید، سعی کنید، یک بخشی از زمینی را که خشک به نظر میرسد، بکاوید و از آنجا چشمه ای جاری شود؛ شما یک بذری را که خیلی ناچیز به نظر میرسد، در زمین مستعدی بکارید و آن را آبیاری کنید تا نهال سرسبزی از آن متولد شود؛ مسئله این است.