کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران اثر برونو نتل توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. از زمان ورود موسیو لومر به ایران و تلاش وی برای تأسیس گروه‌های موزیک نظامی، تلاش‌ها برای نت‌نگاری و ثبت نغمه‌های موسیقی ایرانی که تا آن زمان به‌صورت شفاهی و سینه‌ به سینه حفظ شده بود، آغاز شد.

اولین نت‌نگاری در این زمینه در سال ۱۲۷۹ هجری شمسی، توسط لومر انجام شد و متعاقب آن، سالار معزز، ‌اثری تحت عنوان «دستگاه ماهور» برای ساز ویلن نوشت. اگرچه پیدایش ردیف موسیقی ایرانی به شکل کنونی مربوط به قرن هجدهم میلادی است، ‌ اما نت‌نگاری و ضبط و ثبت نغمه‌های آن، سال‌ها بعد و پس از آن آغاز شد که وزارت فرهنگ و هنر و رادیو و تلویزیون ملی، برای جلوگیری از فراموشی این میراث ارزشمند، اقدام به ضبط ردیف‌های موسیقی توسط اساتید آن دوره کردند.

از آن زمان تاکنون محققان زیادی به پژوهش در مورد ساختار موسیقی اصیل و کهن ایران و چگونگی پیدایش ردیف پرداخته‌اند. کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران ترجمه علی شادکام، ‌ماحصل تحقیقات و پژوهش‌های پروفسور برونو نتل، در مورد موسیقی ایرانی است. این کتاب مجموعه‌ای از چند مطالعه مستقل اما مرتبط با یکدیگر است که درباره ردیف و مسائل مربوط به آن بحث کرده‌اند.

در بخش‌های ابتدایی کتاب، نویسنده به تحقیق در مورد پیدایش ردیف و وجه تسمیه دستگاه‌ها و گوشه‌های موسیقی ایران پرداخته است. در بخش‌های بعدی، او با کنکاش در موسیقی ایران و بهره‌گیری از دانش اساتید بزرگ موسیقی ایران همچون نورعلی برومند، به تشریح ساختار موسیقی ردیف و روابط میان بخش‌های مختلف آن می‌پردازد. ‌بررسی نقش موسیقی‌های محلی در پیدایش ردیف و همچنین بررسی جایگاه ردیف در موسیقی کلاسیک و عامه‌پسند، از دیگر مواردی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

گزیده کتاب ردیف موسیقی دستگاهی ایران

در این فصل بر مقدمه (دستگاه چهارگاه) و درآمدهای آن و نیز واریاسیون‌های مختلف آن درآمدها تمرکز شده است. ضمنا چگونگی حضور واحدهای کوچکی از موسیقی (ردیف) در اجراهای بداهه مورد مطالعه قرار گرفته است. فصل چهارم به دستگاه ماهور اختصاص دارد. در این فصل رابطه میان چهار نسخه جدید از دستگاه ماهور بررسی شده و روشی برای توصیف و تفسیر حرکات ریتمیک در بخش‌های غیر متریک ارائه شده است. فصل پنجم در مورد دستگاه شور است.

رابطه میان بخش‌های تشکیل دهنده این دستگاه در هجده منبع از ردیف دستگاه شور در این فصل مورد مطالعه قرار گرفته است. به علاوه چگونگی توزیع موتیف‌های موسیقیایی در بخش درآمدهای شور و نیز مجموعه ای از چند اجرای بداهه از این دستگاه، بررسی شده است. در فصل ششم این سه دستگاه (چهارگاه، ماهور و شور) در کنار یکدیگر به طور خلاصه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و رابطه میان آن‌ها و اجراهای موجود بررسی و برخی قواعد (نسبتا ثابت) مشخص شده است. همچنین به مواردی که در آن‌ها ردیف و اجرا از هم فاصله می‌گیرند نیز تا حدی توجه شده است.

صفحات کتاب :

328

کنگره :

ML344‏‫‬‭‏‫‬‮‭/ن2ر4 1393

دیویی :

789/09

کتابشناسی ملی :

3613416

شابک :

978-600-175-784-6

سال نشر :

1393