کتاب پیک قصه نویسی، در ده درس به آموزش قصه نویسی و بیان چارچوب آن می پردازد. در فصل اول کتاب، حجوانی به تفاوت داستان و دیگر قالب های نگارش همچون: گزارش، مقاله، تاریخ نگاری، خاطره نویسی، زندگی نامه، سفرنامه، داستان، تخیل و حس برانگیزی در داستان کوتاه اشاره می کند.
هنرجویان در فصل دوم با اصطلاحاتی همچون درونمایه، پیام، فکر اولیه، طرح و نثر و نقش هر یک در تکوین شکل گیری یک داستان آشنا می شوند.
حجوانی در فصل سوم به معرفی اصطلاحات داستانی و نیز بیان مراحل سه گانه تکوین داستان اشاره می کند و در واقع شیوه های رسیدن به فکر اولیه در این فصل آموزش داده می شود. هنرجویان در فصل چهارم با سه رکن داستان که شامل مقدمه، تنه و نتیجه است، آشنا می شوند. و در این بخش هنرجویان با وظایف هر کدام از ارکان داستان آشنا می شوند.
فصل پنجم به نتیجه داستان اشاره دارد. در این مرحله انتظار خواننده به پایان می رسد و نوعی آسودگی خیال و تخلیه روانی صورت می گیرد. فراموش نمی کنیم که در این بحث نیز مثل بسیاری از مباحث دیگر نمی توان قاعده و فرمول خاصی ارایه داد. اما قدر مسلم آوردن توضیحاتی در این موضوع، شما را در این کار یاری خواهد داد.
در کتاب دوم، حجوانی مبحث درسی را با پرداخت داستان شروع می کند. در این فصل به ابزار سه گانه پرداخت و ویژگی های نثر خوب داستانی اشاره دارد.
در فصل ششم این کتاب به استفاده بجا از ابزار پرداخت، کمک به پیشبرد داستان، حس برانگیزی، تفاوت ابزار حس با انتقال حس، دوری از عبارات غیر داستانی، دوری از لغات و عبارات محاوره ای و تخصصی، روان بودن نثر، ایجاز، تکرار شروع و پایان قوی در نثر و لحن اشاره دارد. فصل هفتم هنرجویان را با مباحث جایگاه نویسنده نسبت به داستان آشنا می کند.
در فصل هشتم کتاب پیک قصه نویسی، مهدی حجوانی به شخصیت پردازی در حوزه روانشناسی و داستان نویسی اشاره دارد. تقسیم بندی در شخصیت های داستان یکی دیگر از مباحثی است که در فصل نهم بیان شده است که آشنایی با آن ها ذهن خواننده را درباره داستان خود و یا دیگران تواناتر می کند.
فصل آخر کتاب پیک قصه نویسی مباحثی در خصوص مکان، زمان و فضا در داستان اختصاص دارد و این فصل سه بخش دارد بخش اول مفهوم مکان، زمان و فضای داستانی، بخش دوم کاربرد های مختلف مکان، زمان و فضا و بخش سوم توصیه هایی است که موقع نوشتن داستان اهمیت دارد به آن اشاره می شود و تمامی توصیه ها جنبه عملی و کاربردی دارد. کتاب پیک قصه نویسی مهدی حجوانی از جمله منابع قابل دسترس برای هنرجویان داستان نویسی حوزه هنری است.
این بار، فردی براساس این واقعه و احیاناً مشابه آن و به یاری شواهد و اسناد و اطلاعات دیگری که گرد آورده ـ از جمله گزارش واقعه ـ نتایجی تازه ارائه یا استنباطی جدید به دست میدهد. در این حال، او میکوشد اطلاعات و گزارشها را به شکلی در هم آمیزد و سازمان دهد که از طریق استدلال و ارائة آمار نتیجهای عاید شود تا بر فکر و عقل خواننده تأثیر گذارَد. دستاورد چنین تلاشی را «مقاله» مینامیم. بر این اساس، مقاله لزوماً باید حاوی نتیجهگیری و جهتگیری باشد، اما چنین رسالتی بر دوش گزارش نیست.
مقاله ـ حتی بر اساس حادثه یا موضوعی واحد ـ میتواند اشکالی متفاوت ـ بسته به هدف نگارندهاش ـ داشته باشد؛ مثلاً، ممکن است هدف نویسنده اشاره به تأثیرات سوء اجتماعی ناشی از ازدیاد کودکان پرورشگاهی و بیسرپرست باشد. در این حالت، مقالة او مقالهای «اجتماعی» است. اما چنانچه تمرکز نویسنده، براساس اطلاعات و آمار، بر هشدار و نصیحت به پسران و دختران مجرد و دقتشان در انتخاب همسر یا توصیه به متأهلان در کنار گذاردن اختلافات خانوادگی، که از عوامل ازدیاد طلاق و گاه سرگردانی کودکان است، باشد، در این صورت، مقالة او مقالهای «تربیتی ـ اخلاقی» خواهد بود.