کتاب ابداعات فلسفی علامه طباطبایی (ره) نوشته محمدعلی اردستانی و قاسمعلی کوچنانی میباشد و انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی این کتاب را به چاپ رسانده است.
کتاب ابداعات فلسفی علامه طباطبایی در سه بخش: ۱.منطق و معرفت؛ ۲. امور عامه؛ ۳. الهیات بالمعنی الأخص، تنظیم شده است و هر بخش شامل فصل هایی است و اکثر فصل ها دارای قسمت های متعدد مرتبط با عنوان فصل می باشد. ساختار این نوشتار صرفاً به شکل مسأله محورانه است نه به صورت یک نظام فلسفی.
برخی از نکات بارز این کتاب به ترتیب زیر است:
۱. معرفی تعدادی اغز آرای فلسفی و منطقی علامه طباطبایی که ظاهراً تا کنون به صورت مشروح و مستقل مورد تحقیق قرار نگرفته و در کتابی جمع آوری نشده است.
۲. تطبیق و مقایسه اجمالی تعدادی از آرای فلسفی و منطقی علامه طباطبایی با دیدگاه های فیلسوفان بزرگی نظیر ابن سینا، شیخ اشراق، صدرالمتألّهین، حکیم سبزواری و مشخص کردن تفاوت نظر ایشان با دیگر حکیمان.
۳. نشان دادن مشرب واقع گرایی، نقادی، ابتکاری، نظریه پردازی، تحوّل گرایی، نوگرایی و شمّ خاصّ در تشخیص و تفکیک حقایق از اعتباریات و کاربرد چشمگیر منطق در مباحث فلسفی.
۴. تسهیل کار محقّقین و مدرّسین فلسفه در دستیابی بر پاره ای از جدیدترین آرا و نظریه های فلسفی به منظور تطبیق و مقایسه با آرای فلاسفه دیگر.
۵. آسان نمودن کار مورخین تاریخ فلسفه اسلامی و فلسفه تطبیقی در امر تشخیص و وقوف بر آرای جدید در فلسفه اسلامی و ضبط و نگارش آن ها و کمک در اطلاع بر سیر تطور و تکامل مسائل فلسفه.
۶. ایجاد زمینه مطالعه و انگیزه بیشتر برای محققین غربی و شرقی جهت شناخت بیشتر بُعد فلسفی شخصیت علامه طباطبایی و بالمآل ایجاد زمینه برای معرفی بیتر فرهنگ و اندیشه اسلامی در جهان.
۷. یادآوری مجدّد وجود صفات برجسته اخلاقی در سطح بسیار عالی در شخص علامه طباطبایی، مانند اخلاص و تواضع و عدم هیاهو و افتخار و اعجاب با وجود داشتن نظریات ابتکاری علمی و فلسفی فراوان و شایسته بودن لقب «صالح المتألّهین» برای ایشان.
زندگانی علامه طباطبایی
علامه سید محمد حسین بن محمد بن محمد حسین بن حاج میرزا علی اصغر شیخ الاسلام با بیست و هشت واسطه نسبش از طرف پدر به حسن مثنی فرزند امام حسن بن علی(ع) و از طرف مادر به فاطمه دختر امام حسین بن علی (ع) می رسد. علامه در آخر سال ۱۳۲۱ هجری قمری (۲۹ ذیحجه) برابر با ۱۲۸۱ هجری شمسی در تبریز چشم به جهان گشود. القاب او عبارت از: حسنی حسینی و طباطبایی است.
اکثر رجال خاندان علامه از بزرگان و رجال علم بودند. اولین کسی که از ایشان از سمرقند به تبریز هجرت کرد سید عبدالغفار بود پس از وی پسرش سراج الدین عبد الوهاب در اواخر قرن دهم هجری در تبریز رحل اقامت افکند و در آنجا بود که لقب شیخ الاسلام به او داده شد. از رجال پرآوازه آنها، جد نزدیک علامه یعنی سید محمد حسین معروف به شیخ آقا بود. وی از بارزترین شاگردان صاحب جواهر و شیخ موسی کاشف الغطاء و شیخ جعفر استرآبادی و دارای تألیفات زیادی در فقه و اصول و رجال می باشد.