کتاب حقوق و مسئولیت های فردی و اجتماعی زن نوشته محمود حکمتنیا و منتشر شده در سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است.
حقوق فردی از جمله حقوق فردی زن در موسع ترین تعبیر، به آزادیها، تواناییها، مصونیتها و مطالباتی گفته میشود که جامعه آن را برای رشد و اعتلای فرد، لازم و ضروری میشمرد و آنها را تضمین میکند؛ بدین سان که قانون اساسی بسیاری از آنها را به عنوان حقوق ملت در برابر دولت میشناسد و دولت را به اجرای آن ملزم و مکلف میکند.
چنین نگرشی به حقوق، ریشه در اعتقاد به ارزش و شخصیت فرد و ماهیت دولت دارد. به موجب این اعتقاد، انسان ذاتاً دارای کرامت و حق است. هریک از انسانها اگرچه در پایین ترین طبقات اجتماع و پست ترین شرایط زندگی کنند، از حقوق و امتیازاتی برخوردارند. از طرف دیگر، قدرت حکومت ناشی از افراد مردم است و درنتیجه دولت نمیتواند به آن حقوق تجاوز کند و آنها را نادیده بگیرد. در برابر چنین نگرشی، جامعه گرایان بر این باورند که آحاد انسانی اصالت ندارد.
آنچه دارای اصالت است، جامعه است که در این میان تنها تعهد و تکلیفی که دولت بر عهده دارد خدمت به مردم است و برای انجام دادن این خدمت به شناسایی نهادهایی چون حق نیازی نیست؛ زیرا نمیتوان برای هیچ کس حق، هدف یا منفعتی جدا از مصالح گروه و جماعت تصور کرد؛ به همین سبب هر فرد باید افکار و اعمال خود را با آنچه دولت خیر و صلاح جامعه میداند، تطبیق دهد و درهرحال برای اینکه اقدامات دولت در راه رفاه مردم ثمربخش و مفید باشد، نباید هیچ محدودیت و قیدی وجود داشته باشد.
حق حیات طیب از جمله حقوق بنیادین محسوب میشود که در چهار محور حق حیات، اختیار و آزادی انسان در تصرف در بدن خود، حق بر سلامت و آزادی تن بررسی شدنی است.
اصطلاح حیات طیب ریشه در قرآن مجید دارد و در حوزه معارف اسلامی دارای جایگاه ویژهای است با این حال باید گفت به این اصطلاح کمتر نگاهی حقوقی شده است و از این رو حق حیات طیب را باید اصطلاحی جدید در ساختار حقوقی اسلام شمرد در نظام جمهوری اسلامی ایران در منشور حقوق و مسئولیتهای زن از این اصطلاح نامی برده نشده است؛ ولی مواد آن به گونهای تنظیم گردیده است که ابعاد مختلف این اصطلاح را نشان میدهد؛ برای مثال، در بند ۱ بخش اول به حق برخورداری از حیات شایسته و در بند ۱۳ به حق بهره مندی از محیط زیست سالم اشاره شده است و بند ۴۷ - اگرچه به حقوق و مسئولیتهای اجتماعی زنان مربوط است - حق برخورداری از سلامت جسمی و روانی در زندگی فردی خانوادگی و اجتمای را مورد توجه قرار داده است. تمامی این بندها در عنوان کلی حیات طیب درج شدنی است؛ از این رو اصطلاح جامع فوق برای بررسی حقوق مذکور اعتبار گردیده است.