کتاب رد پای نور (جلد سوم) اثر سید عبدالرضا هاشمی ارسنجانی توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است. سال ها پیش از این، وقتی از استاد علی صفایی(ره) می پرسیدم: کدام کتابتان را بخوانم؟ می گفت: هیچکدام، برو سیر حکمت در اروپا را بخوان، روانشناسی رشد را بخوان، به دیگری می گفت: روش رئالیسم را، به آن یکی می گفت تاریخ تمدن جهان و به آن دیگری زمینه ی روانشناسی، و هر کسی را به چیزی توصیه می کرد. در این میان معدود افرادی بودند که استاد به آن ها کتاب های خود را توصیه می کردند. آن زمان نمی دانستم دلیلش چیست.
اکنون هجده سال از آن تاریخ گذشته، و چه دیر فهمیدم دلیلش را. اگر چه می گویند ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است ولی این ماهی کجا و آن کجا؟ امروز با مسئولیتی که با فقدان ایشان بر دوشمان، بیشتر از پیش احساس می شود، دست های خالیمان، مایه ی شرمساریمان هستند. امروز که می بینم من و ما همراهان، ادامه ی راه اوییم و او تربیت انسان را مهمترین نیاز بشر می دانست، و به
ناچار باید جوابگوی نیازهای تربیتی بشر امروز بود، می فهمم آن روز استادمان چه می گفته. امروز که می بینم برای نوشتن تربیت کودک، آن هم بر اساس اندیشه و نظام تربیتی ایشان که ریشه در وحی و متن دین داشت، دستهایم خالی است، می فهمم برای چه آن روز امر به خواندن کتاب هایی جز کتاب های خودشان می کردند. ایشان در کتاب انسان در دو فصل، در فصل اول، و دوره ی پیش از بلوغ، می گویند:
«انسانی که با مجموعه ای از حواس و بازتاب ها در ذهنش و سپس تخیل و انگاره های ذهنی و سپس کنجکاوی و سپس احساسات و عواطف و سپس با تفکر و استنتاج و تعمیم و تجرید و انتزاع همراه شده؛ این انسان، در دوره ی بلوغش به عنصر تعقل می رسد از کسی که مطالعه ای در روانشناسی رشد نداشته، توقع ندارم عمق این جمله را دریابد، آخر تک تک این واژه ها گویای تاریخی گسترده از مطالعات دانشمندان، از بدو تولد تا دوران بلوغ در زمینه ی رشد کودک هستند.
سید عبدالرضا هاشمی ارسنجانی این مجموعه را که حاصل سه سال معاشرت و زندگی با استاد علی صفایی رحمة الله علیه است به رشته تحریر درآورده است. او خاطرات خود را از آن مرحوم و داستانهای ذکر شده را گردآوری کرده و سپس با کاوش در کتابهای استاد نکات تربیتی مرتبط با هر داستان را در انتهای آنها ذکر نموده است.
در کنار این خاطرات، ارسنجانی نظر و عقاید استاد حائری را ردباره موضوعات مهم تربیتی همچون انتخاب همسر، ازدواج، اخلاق خانوادگی، عشق و ایمان، معرفت، راهکارهایی برای رشد و تکامل معنوی، عملکردهای سازنده انسانها، ویژگیهای مربی مطلوب، مسئولیتپذیری، مشورت، تقدیر معیشت، جبر و اختیار، دنیا و آخرت و برخی از توصیههای اخلاقی او را به شاگردان و علاقهمندان خویش آورده است. هرجلد از این مجموعه به یک نکته تربیتی و اخلاقی اختصاص دارد.
کتاب رد پای نور (جلد سوم) روایتی از خاطرات استاد صفایی حائری است که در قالب فصول زیر دسته بندی شده اند:
ضروریات تربیتی
ویژگی مربی
شروع کار مربی
محیط های تربیتی
اهداف تربیتی در محیط باز
پس از بلوغ
قصه یک شعر
نقش هنر و ادبیات در تربیت
از جمله ی اهداف کتاب رد پای نور (جلد سوم) ارائه ی نمونه های عملی و عملیاتی تربیتی به صورتی قابل فهم عنوان گردیده است. و مدعی یک حرکت نو در زمینه ی تربیت دینی ریشه دار است.
آن روزها همهجا پر بود از تبلیغات فرزند کمتر، زندگی بهتر. از رادیو و تلویزیون گرفته تا تابلوهایی که در خیابانها و بیمارستانها خودنمایی میکرد، همه و همه در حال ترویج همین فرهنگ بودند. مدتها با خودم فکر میکردم که آیا زیربنای این حرف درست است یا نه؟... کنار ورودی بادگیر نشسته بودم که حاجآقا صفایی درحالیکه هادی را بغل گرفته بودند، وارد شدند و پس از احوالپرسی، به بازی با او پرداختند.
در همین حال از شیخ پرسیدم: «ببخشید حاجآقا! بالاخره فرزند کمتر زندگی بهتر، یا فرزند بیشتر زندگی بهتر؟!» حاج شیخ درحالیکه بازی با فرزندش را ادامه میداد، لحظاتی آرام گرفت و گفت: «اگه بتونی از پس تربیتشون بربیای، ده تاش هم کمه؛ اما اگه نتونی، یکیش هم زیاده.»