کتاب طهور در ساغر نوشته حسینعلی رحمتی، در دو جلد در انتشارات کانون اندیشه جوان به چاپ رسیده است و اختصاص به بررسی اندیشه فلسفی شهید مطهری دارد؛ هدف از تألیف این کتاب معرفی سلوک فلسفی و کلامی استاد مطهری و گزارشی کوتاه و گویا از دیدگاه‌های وی درباره برخی از مهمترین موضوعات فلسفی و کلامی است، بنابراین مطالب این کتاب با توجه به نیاز و توانایی‌های نسل جوان تدوین شده‌اند.

شهید مطهری در هر دو عرصه‌ی اندیشه و عمل سیاسی- ‌اجتماعی تاثیرگذار بوده و این تأثیر هنوز بعد از ۴۵ سال بر ساحت های مختلف وجود دارد. ایشان در دو کانون اصلی تفکر و دو گروه مرجع در جامعه‌ی ایران، یعنی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه حضوری جدی داشت. در همه این محافل یکی از محورهای اساسی بحث‌هایش فلسفه و موضوعات جدید کلامی بود؛ مقتضیات زمان را به خوبی فهم کرد و چراغ حکمت اسلامی را روشن نگاه داشت. او در زمان غلبه‌ی اندیشه‌ی غربی، به نقد فلسفه‌ی غرب پرداخت و در حالی که مدافع فلسفه‌ی اسلامی بود، هرگز از آداب و لوازم خلوص اندیشیدن خارج نشد. سخن گزافی نمی‌تواند باشد اگر بگوییم که شهید مطهری در گشودن راه فلسفه‌ی اسلامی به مجامع علمی نقشی پررنگ داشت. شهید مطهری با استفاده از آنچه نزد علامه محمدحسین طباطبایی آموخته‌ بود، زیرساخت‌ها و مبانی فلسفی این نوع مکاتب را به چالش کشید و ضعف‌ها و اشکالات آن‌ها را در معرض دید و داوری جامعه‌ی آن روز نهاد. نگارش آثاری چون «علل گرایش به مادی‌گری»، «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، «نقدی بر مارکسیسم»، «مسئله شناخت»، «فلسفه تاریخ»، «فلسفه اخلاق» یک جهاد علمی بود که آثار عملی آن تا ایجاد روحیه‌ی خودباوری در میان جوانان کارساز بود. ازاین‌رو جوانان این زمان نیز شایسته است به آثار ایشان از مسیرهای امن و استوار رو کنند.

بحث اصلی در جلد اول طهور در ساغر با این پرسش آغاز می‌شود: «مطهری را باید در زمره‌ی فیلسوفان به شمار آورد یا متکلمان؟». حسینعلی رحمتی برای پاسخ‌دادن به این پرسش اذعان می‌کند باید تعاریف کلام و فلسفه، متکلم و فیلسوف و وظایفشان مشخص شود و همچنین شیوه‌ی تفکر و عملکرد شهید مطهری نیز بررسی شود. بنابراین بیان‌ کردن این تعارف و سلوک و عمل شهید مطهری در برابر هر کدام، وجهه‌ی همت نویسنده قرار می‌گیرد. او در جلد اول کتاب به تعریف فلسفه و زیست فیلسوفانه می‌پردازد؛ ابتدا تاریخ مختصری از فلسفه را بیان می‌کند، سپس تعاریف را در دو جغرافیای فکری اسلامی و غرب پی می‌گیرد. در خلال بیان این دقایق، ظرافت رفتار و مشی فکری و در بیانی دیگر، روش‌شناسی استاد مطهری در فلسفه آشکار می‌شود. این جلد از کتاب تا به حدی روان است که می‌توان دانشجویان سال اولی رشته‌های علوم انسانی را به خواندن آن ترغیب کرد؛ چرا که به مناسبت سیر در اندیشه فلسفی استاد مطهری، سیری هم در تاریخ فلسفه از یونان باستان تا معرفت‌شناسی انجام شده‌است.

جلد دوم کتاب طهور در ساغر با عنوان «سیری در اندیشه‌های کلامی استاد مطهری» دو ساحت زندگی یک انسان، یعنی ساحت شخصی و اجتماعی را بررسی می‌کند. کتاب با پرسش از چیستی دین و دلیل نیاز آدمی به دین آغاز می‌شود و با جاری شدن مفاهیم اختیار بشری و عدل الهی در فصل دوم، به سوی پرسش از آزادی می‌رود. پس از اینکه مبانی، مفهوم، جایگاه و اقسام آزادی بررسی شد، نسبت میان دین و آزادی و آسیب‌شناسی آزادی در برابر مخاطب قرار می‌گیرد. نویسنده در حالی این سیر را پیش می‌برد که تفکر شهید مطهری در تمام سطح‌های سخن پررنگ است و آشکار می‌شود.

فصل چهارم کتاب موضوع اخلاق و دین‌باوری را بررسی می‌کند. این فصل محل منازعه میان مکتب‌های اخلاقی مهم دوران می‌شود. با این همه، آخرین فصل جلد دوم طهور در ساغر، تلاش می‌کند، دین را در آینه‌ی فهم کند. در اینجا کتاب به پرسش نخست بر می‌گردد که مطهری یک فیلسوف است یا متکلم و به این مناسبت جریان‌های مهم اندیشه در تاریخ اسلام را بازگو می‌کند و مهم‌ترین شاخص‌های فکری هر کدام را بر می‌شمرد.

طهور در ساغر در جلد نخست به اندیشه‌های فلسفی استاد مطهری می‌پردازد و در جلد دوم به اندیشه‌های کلامی ایشان؛ این پرداختن و بررسی اندیشه‌ها با رویکرد هم‌آوایی میان منش و سلوک علمی استاد و تعاریف موجود از این دو دانش، پیش می‌رود.

گزیده کتاب طهور در ساغر (جلد دوم)

یگانه طرحی که صلاحیت دارد بشر آن را در برنامه سعادت خود قرار دهد، طرحی است که از طریق وحی، به وسیله انبیای عظام تدریجاً برای بشر بیان شده است و صورت کامل آن دین مقدس اسلام است...، به همین جهت، بسیار دیده می‌شود که افرادی کم‌اطلاع و ساده‌ضمیر که خود را تسلیم طرح سعادت انبیاء کرده‌اند، بدون آن‌که کاملاً به مزایای آن پی برده باشند، آن اندازه از سعادت بهره‌مند می‌باشند که یک صدم آن را یک نفر دیگر که مدعی تلاش است و با شمع کم‌فروغ دانش خود می‌خواهد این بیابان بی‌کران را بپیماید و سرگشته از این سو به آن سو می‌دود، دارا نیست.

صفحات کتاب :

202

کنگره :

‏‫‬‭BBR۱۴۷۷/م۷‭‮‬‏‫‭ر۳ ۱۳۸۵‭‮‬

دیویی :

‏‫‬‮‭۱۸۹/۱‭‮‬

کتابشناسی ملی :

15251- 84 م

شابک :

964-8711-49-6

سال نشر :

1385