کتاب فیلسوف فروتن؛ مجموعه مقالات و مصاحبههای نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن، به کوشش حمید امیرچقماقی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
پروفسور محمد لگنهاوزن دانشآموختۀ دکترای فلسفه در امریکاست، عمدتاً در شاخههای فلسفی منطق، فلسفه، زیباییشناسی، فلسفۀ علم، علم اخلاق، فلسفۀ دین، متافیزیک، فلسفۀ هگل، فلسفۀ تحلیلی، منطق جدید، علم و دین، فلسفۀ سیاسی، تاریخ فلسفه، فرااخلاق و معرفتشناسیِ اخلاق به تدریس و پژوهش اشتغال دارد. وی که بیش از سه دهه است در ایران زندگی میکند، بیشترِ دوران زندگی علمی خود را در مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی سپری کرده و فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و ترویجیاش در زمینۀ فلسفۀ دین با رویکرد تبیین و نقد فلسفۀ دینِ رایج و زمینهسازی برای بررسی مسائل فلسفۀ دین با رویکرد اسلامی بوده است. طرح تجلیل از شخصیت علمی پروفسور لگنهاوزن در سال ۱۳۹۶ در قطب علمی فلسفۀ دین مطرح و با مشارکت برخی مراکز و نهادهای علمی پیگیری شد.
کتاب فیلسوف فروتن، با سه گفتگو، یک رساله از پروفسور لگنهاوزن و مجموعهای از مقالات علمی که برخی استادان و محققان به مناسبت نکوداشت پروفسور لگنهاوزن ارائه نمودهاند، سامان یافته است.
۱ـ گفتگو با آیتالله مصباح یزدی درباره زندگی و شخصیت پروفسور لگنهاوزن.
۲ـ گفتگو با پروفسور لگنهاوزن درباره مشی علمی و تشرف وی به اسلام.
۳ـ زندگینامه پروفسور لگنهاوزن؛ منصور نصیری.
۴ـ گفتوگو با پروفسور لگنهاوزن درباره رساله «چارچوبی برای فلسفه دین شیعی».
۵ـ چارچوبی برای فلسفه دین شیعی؛ محمد لگنهاوزن.
۶ـ درباره فلسفه دین؛ علیاکبر رشاد.
۷ـ نقدی بر کثرتگرایی دینی؛ احمد بهشتی.
۸ـ تعامل آموزههای نقلی و تجربی در روششناسی علوم اجتماعی؛ عبدالحسین خسروپناه.
۹ـ کثرتگرایی دینی جان هیک به مثابه واکنشی به مسأله تعارض علم و دین؛ سیدمحمدعلی دیباجی و آرزو محمدی.
۱۰ـ سنجهها و ملاکهای ارزشیابی نظامهای معنوی؛ محمد جعفری.
۱۱ـ بررسی نقش دیدگاه غیر شخصوارگی خداوند و جایگاه آن در الهیات معاصر؛ قاسم اخوان نبوی.
۱۲ـ ارزیابی نقدهای فریتیوف شوان بر تجددگرایی؛ محمد جاودان.
۱۳ـ مکانیسمهای زیستی و الگوی نفسشناسی فلسفی؛ مهدی عاشوری.
عصر حاضر پرسشهای پرشماری فراروی دینپژوهان نهاده که جمع قابل توجهی از این پرسشها حول محور دانش فلسفۀ دین گرد آمدهاند. فلسفۀ دین در مغربزمین دو معنا دارد: یک معنا معادل تلاش عقلانی برای تبیین، توجیه، اثبات و دفاع از مفاهیم و آموزههای دینی یا بنیاننهادن دعاوی دینی بر عقل نظری است؛ معنای دوم تقریباً از اواخر قرن هجدهم میلادی مطرح شد و در نیمۀ دوم قرن بیستم شتابی شگرف یافت و اکنون صدها اثر در این موضوع در غرب انتشار یافته است. برای فلسفۀ دین بدینمعنا تعاریف متعددی عرضه شده است که میتوان وجه مشترک آنها را ژرفکاوی بشری در مورد عقاید و آموزههای دینی، نه ضرورتاً دفاع یا رد آنها، دانست. اگرچه فیلسوفان دین بنابر معنای اول با رویکرد دفاع از آموزههای دینی و بهخصوص مسیحیت، این مباحث را مطرح کردهاند، با مطرحشدن معنای دوم، بهتدریج فیلسوفان دینِ ملحد نیز در زمرۀ اندیشمندان این رشته قرار گرفتند. از سوی دیگر، این دانش عمدتاً با آثار ترجمهایِ محققان دانشآموخته در غرب، در ایران مطرح و معرفی شده است. بنابراین، اگرچه برخی محققان در ایران از همان ابتدا کوشیدهاند از سنت تفکر اسلامی بهره ببرند و از آموزههای اسلامی دفاع کنند، با توجه به غلبۀ آثار ترجمهای و انتقال رویکرد حاکم بر این مباحث در غرب، جنبۀ نقد آموزههای دینی ـ حداقل تحت عنوان نقد آموزههای مسیحیت ـ غلبه یافته و این روند در تحصیلات آکادمیک دانشآموختگان این رشته نیز بروز و ظهور یافته است.
در این میان، برخی محققان، مراکز و نهادهای علمی، از همان ابتدا به طرح مباحث و مسائل فلسفۀ دین با رویکرد اسلامی تأکید و همت خود را معطوفِ تولید و ترویج فلسفۀ دین با رویکرد اسلامی کردهاند. این رویکرد با شروع مباحث مطرح دربارۀ علم دینی و تولید علوم انسانی اسلامی تقویت شد، بهطوری که طی حداقل یک دهۀ اخیر شاهد انتشار آثار متعددی در حوزۀ مباحث فلسفۀ دین با رویکرد اسلامی هستیم. هرچند حجم این آثار و نیز حیطۀ موضوعات و مسائل آنها محدود و نیاز به پژوهش و تحقیق در موضوعات و مسائل باقیمانده و نوظهور بسیار زیاد است، ادبیات تولیدشده زمینۀ توسعۀ تولید و ترویج فلسفۀ دین با رویکرد اسلامی را فراهم میآورد.