کتاب «فلسفه فقه سیاسی از دیدگاه آیتالله خامنهای»، اثر سیدسجاد ایزدهی است که توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
با توسعۀ فراوان فقه در سالیان پس از انقلاب که مرهون اموری چون «ورود بیسابقه موضوعات و پرسشها به حوزۀ فقه»، «افزایش گستردۀ حجم مسائل»، «تنوع موضوعات»، «تأسیس حکومتی مبتنی بر آموزههای فقه شیعه»، «توسعۀ سطح انتظار از فقیهان» و «ورود فقه به عرصههای مختلف سیاسی ـ اجتماعی» از یک سو و «کافینبودنِ عمر یک فقیه برای تحقیق در همۀ ابواب فقه»، «لزوم تعمیق در همۀ مباحث فقه» و «گذر از صِرفِ فهم حلیّت و حرمتِ یک مسئله»، از سوی دیگر است، تخصصیشدن فقه و تفکیک آن در گرایشهای تخصصی مختلف مانند فقه سیاسی، فقه اقتصادی، فقه پزشکی، فقه قضا و… به ضرورتی غیرقابلانکار برای تحول فقه تبدیل شد. در این میان، اهمیت ادارۀ نظام سیاسی براساس آموزههای فقه و بر محوریت ولایت فقیه، در قالب جمهوری اسلامی ایران، موجب شد که فقه سیاسی، اهتمامی مضاعف بیابد و مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند.
گرچه درک هویت فقه سیاسی بهمثابۀ گرایشی اساسی در گسترۀ فقه، از اهمیت بسیاری در راستای استفادۀ حداکثری از فقه برای استنباط از مسائل سیاسی و حکومتی و پاسخگویی به نیازهای فرد و جامعه در راستای هدایت جامعۀ کلان به سمتوسوی غایات اسلامی برخوردار است و همین امر مقتضی تبیین صحیح و مناسب مبانی، ارکان، روش و مسائل فقه سیاسی است؛ اما با توجه به اینکه فهم این گرایش فقهی در گروی نگرشهای متعدد و گونهگونِ اندیشمندان مختلف و مبتنی بر مبانی ذهنی، فکری آنهاست، کتاب «فلسفه فقه سیاسی از دیدگاه آیتالله خامنهای»، درصدد است ضمن شناخت چیستی و ماهیت فقه سیاسی شیعه، زوایای آن را براساس دیدگاه آیتالله خامنهای که در صدر نظام سیاسی شیعه در ایران و در عصر حاضر قرار دارند و باوجود آگاهی مناسب به مبانی فقه شیعه، از دغدغۀ مضاعفی نسبت به ادارۀ شریعتمدار نظام اسلامی برخوردارند، مورد تحقیق و بررسی قرار دهد.
کتاب «فلسفه فقه سیاسی از دیدگاه آیتالله خامنهای» شامل سه بخش است که هر بخش فصلهای متعددی دارد؛ بخش اول که شامل مفاهیم و کلیات میشود؛ دو فصل کلیات و مفاهیم اساسی تحقیق دارد. عنوان بخش دوم ماهیت فقه سیاسی است که شامل پنج فصل تاریخچه فقه سیاسی، قلمرو فقه سیاسی، منابع فقه سیاسی، غایت و کارویژههای فقه سیاسی و روششناسی فقه سیاسی میشود. عنوان بخش سوم هم عوامل ناکارآمدی و راهکارهای تحول فقه سیاسی است که شامل دو فصل علل و عوامل تحولنایافتگی فقه سیاسی و راهکارهای تحول فقه سیاسی میشود.
فقه سیاسی، بهمثابه مجموعهای از باحث فقهی مرتبط با رفتار سیاسی و دانش سیاست است و تکالیف شرعی زندگی سیاسی مؤمنان، بلکه شهروندانش را تعیین و روش اداره مطلوب جامعه را بر اساس منابع و ادله معتبر شرعی، تبیین و توصیه میکند. جایگاه این گرایش فقهی که اعتبار ویژهای در بین دانشهای سیاسی در گستره تمدن اسلامی دارد، مدیون سلطه، قداست و محوریت نصوص دیدنی است و بر این پیشفرض مبتنی است که فقه (بهصورت عام) و فقه سیاسی (بهصورت خاص)، به خاطر تبیین تکالیف مردم در برابر خداوند در زندگی فردی، سیاسی- اجتماعیشان، سعادت مادی و معنوی آنان را تضمین میکند.