تملک اراضی توسط شهرداری ها، با چالش هایی در فقه و حقوق روبه روست، و منظور از اراضی، فقط اراضی دایر و بایر خصوصی، اراضی موقوفه و همچنین ابنیه، املا ک و باغات اشخاص و حقوق متفرع بر آن ها است. هدف این تحقیق، بررسی این چالش هاست، و آن را با روش استنادی و شیوه کتابخانه ای بر اساس منابع فقهی، حقوقی و قوانین مرتبط بررسی کرده است. نوشته حاضر پس از بررسی مفاهیم، مبانی فقهی و حقوقی حاکم بر مسئله، به چالش های عمده در تملک اراضی توسط شهرداری ها- یعنی تملک، قیمت گذاری و حقوق مالکانه ـ پرداخته است. از آنجایی که موضوع مورد بحث تملک اراضی توسط شهرداری ها از منظر فقه و حقوق می باشد، لذا در ابتدا از مبادی و کلیات این موضوع سخن خواهیم گفت و برای اینکه در فهم و درک جزئیات مسئله و اجزای درونی آن شناخت بهتری داشته باشیم، باید حدود و ثغور و چارچوب آن را مشخص نماییم. بنابراین مباحث این بخش را در ضمن چند فصل مورد بررسی قرار می دهیم: در فصل اول به معنای تملک از منظر فقها و حقوقدانان خواهیم پرداخت و پس از آن در فصل دوم از انواع و اقسام اراضی در فقه و حقوق بحث خواهیم کرد و اراضی شهری را تبیین خواهیم کرد. در فصل سوم مسئله مدیریت شهری و محدوده شهری را مورد کنکاش قرار داده و از مباحثی همچون شخصیت حقوقی شهرداری، وظایف، انواع طرح های شهری، محدوده و حریم شهری و در پایان از منابع حقوقی تملک و پیشینه حقوقی تملک اراضی توسط شهرداری ها در ایران با توجه به قوانین مربوطه سخن خواهیم گفت.
املاک و اراضی را در هر نظام حقوقی بنا به معیارها و اسبابی که وجود دارد به اقسامی تقسیم بندی کرده اند. شیخ انصاری در رابطه با تقسیمات اراضی می فرماید: زمین یا موات است یا عامره و هر یک از این دو یا اصلی است، یا عرضی، سپس به تعریف و احکام هر یک می پردازد. 3 آقای مدرسی طباطبایی اراضی را بر اساس معیارهای مختلف به شش ((زمین در فقه اسلامی))در کتاب دسته تقسیم کرده است: 1. تقسیمات زمین بر اساس عکس العمل مالکان آن در برابر دعوت اسلامی. 2. تقسیمات زمین بر اساس نحوه فتح. 3 . تقسیمات زمین در ارتباط با شرایط مذهبی حاکم بر آن. 4. تقسیمات زمین به اعتبار وضعیت مالیاتی. 5. تقسیمات زمین در رابطه با آبادانی. 6 . تقسیمات زمین براساس نحوه مالکیت. هر یک از این تقسیم بندی ها خود به انواع دیگر اراضی تقسیم می شود؛ البته چنین تقسیم بندی از لحاظ تاریخی ارزشمند است، اما در حال حاضر این تقسیم بندی فاقد کارآیی می باشد.