کتاب علامه طباطبائی و تفسیر آیات احکام
معرفی کتاب علامه طباطبایی و تفسیر آیات الاحکام
کتاب «علامه طباطبائی و تفسیر آیات‌الاحکام» که به مبانی و روش‌شناسی علامه در تفسیر این آیات می‌پردازد، به قلم حجتالاسلام جواد معین، مدرس دانشگاه علوم اسلامی رضوی تدوین و از سوی انتشارات این نهاد به چاپ رسیده است. علامه سیدمحمدحسین طباطبایی(ره) از جمله عالمان معاصر است که در دو دانش فقه و اصول از تبحر ویژه‌ای برخوردار بود، اما دیگر ابعاد شخصیت او حجابی شد تا به نظرات فقهی و اصولی این فقیه والامقام کمتر توجه شود، چنان‌که ظهور و بروز شخصیت این عالم ربانی در علوم عقلی و تفسیر قرآن‌کریم باعث شد تا کمتر کسی به آثار و نظرات ایشان در فقه روی آورد. عظمت شخصیت علمی و معنوی این عالم معاصر که عمری با قرآن و معارف اسلامی مأنوس بود، در کنار نیاز امروز ما به دانش فقه با آن نقش عمیق و اصیلش در زندگی بشر، ایجاب می‌کند که واکاوی و پرداختن به نظرات فقهی این متفکر بزرگ را ضروری قلمداد کنیم.
مولف در این کتاب به موضوعاتی همچون منبع شناسی تفسیر المیزان، دسته‌بندی آیات فقهی قرآن، مبانی علامه طباطبایی در تفسیر آیات الاحکام، جایگاه قواعد اصول فقه در المیزان، جایگاه قواعد زبان عربی در تفسیر المیزان، برداشت‌های فقهی از علوم قرآن در تفسیر المیزان و نیز بررسی تفسیر آیات‌الاحکام بر اساس مبانی فقهی علامه طباطبایی پرداخته است. این کتاب در سه بخش به نگارش درآمده است: بخش نخست کلیات کتاب در سه فصل طرح موضوع شده و بخش دوم بررسی مبانی علامه‌طباطبایی در تفسیر آیات‌الاحکام در ۶ فصل و بخش سوم بررسی تفسیر آیت‌الاحکام بر اساس مبانی فقهی علامه‌طباطبایی در ۷ فصل کار شده که با نتیجه‌گیری و کتابنامه کار به پایان می‌رسد.
بخش اول کلیات در سه فصل با عنوان‌گذری بر شخصیت علامه‌طباطبایی، جایگاه المیزان فی تفسیر القرآن در میان تفاسیر معاصر، و دربارۀ شناخت آیات فقهی قرآن‌کریم تدوین شده است. بخش دوم که بررسی مبانی علامه‌طباطبایی (ره) در تفسیر آیات‌الاحکام است اصول و مبانی فقهی علامه در المیزان و سایر آثارش بررسی خواهد شد، از این‌رو مهم‌ترین مبانی و مباحثی که بررسی می‌شود، می‌توان به حجیت ظواهر کتاب، تشریعی بودن آیات قرآن، حجیت سنت، نقش قواعد اصول، واژه‌شناسی؛ ساختارها و قواعد ادبی، و مباحث علوم قرآن اشاره کرد. بخش سوم که بررسی تفسیر آیات‌الاحکام بر اساس مبانی فقهی علامه طباطبایی است، به بررسی تمام آیات‌الاحکام در قرآن کریم، تعداد برگزیده شده و چگونگی تفسیر آنها، بر اساس مبانی علامه می‌پردازد تا این مهم به دست آید که مبانی فقهی چه تأثیری در تفسیر آیات‌الاحکام دارد.
گزیده کتاب علامه طباطبایی و تفسیر آیات الاحکام
المیزان فی تفسیر القرآن نام کتابی است که در جهان معاصر تشیع و در بین تفاسیر نگاشته شده، همچون الماسی می‌درخشد و نگاه صاحبان خرد و اندیشمندان در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی را به خود معطوف داشته است. این تفسیر در بیست جلد و به زبان عربی نوشته شده است. جلد نخست آن در سال 1334ش و جلد بیستم (پایانی) آن در سال 1351ش، به نگارش در آمد و ناشرهای مختلف آن را به چاپ رساندند. نظر به اهمیت و جایگاه ویژه‌ای که این تفسیر در بین علاقه‌مندان پیدا کرد، ضرورت دانسته شد که المیزان به زبان فارسی ترجمه شود تا همگان بتوانند از چشمۀ زلال این تفسیر بهره‌مند شوند. به همین جهت، هم زمان با تألیف علامه، ترجمۀ آن نیز به قلم سید محمدباقر موسوی‌همدانی که از شاگردان و مریدان علامه بود، آغاز گردید. ناگفته نماند که ترجمۀ چندین جلد از تفسیر المیزان، ابتدا توسط برخی از فضلا و بزرگان انجام گرفت، ولی بنابر گفتۀ موسوی همدانی، امر ترجمۀ کل المیزان، به فرمایش علامه به ایشان واگذار شد تا از هماهنگی و یکنواختی ترجمه برخوردار باشد. موسوی همدانی در مقدمۀ چاپ اول ترجمۀ المیزان می‌گوید: «خوانندۀ عزیز، که خدایش توفیق دهد، توجه داشته باشد که ترجمۀ پنج جلد عربی تفسیر المیزان، در ده جلد فارسی، به قلم چند تن از فضلای ارجمند حوزۀ علمیۀ قم نوشته و حتی چاپ شده بود و حاجت نبود که این ناچیز با نداشتن بضاعت علمی، بار دیگر آن را ترجمه کنم، لکن از آنجایی که تا به امروز حدود بیست و چند جلد این تفسیر، به قلم این ناچیز ترجمه شده بود و استاد عالی‌قدر ما علامه طباطبایی که خدا وجود پربرکتش را مستدام بدارد، مایل بودند همۀ این کتاب به یک نسق و یک قلم ترجمه شود. و به این حقیر امر فرمودند تا بقیۀ مجلدات آن را نیز ترجمه کنم و نیز ازآنجایی که مخالفت امر ایشان را شایسته نمی‌دیدم، لذا دستورشان را پذیرفته و ده جلد اول این دورۀ تفسیر را بار دیگر ترجمه می‌کنم تا همۀ چهل جلد آن به یک قلم ترجمه شده باشد.»
