کتاب حماسه در ادبیات انقلاب اسلامی ایران اثر عهدیه فاضلی، پژوهشی پیرامون حوزه ی ادبیات پایداری در ایران است. نویسنده در کتاب حماسه در ادبیات انقلاب اسلامی ایران، در چهار فصل این ادبیات را از دوران مشروطه تا دوران دفاع مقدس از جنبه های مختلفی مانند زمینه های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و همچنین فرم و محتوای آثار نظم و نثر این حوزه بررسی کرده است. از آن جایی که تاکنون کتاب جامعی درباره ی ادبیات پایداری در ایران نگاشتنه نشده است؛ این اثر می تواند مرجع خوبی برای علاقمندان و متخصصان باشد.

نویسنده با مطالعاتی که انجام داده بر این باور است که در راستای ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس کارهای ارزنده ای صورت گرفته اما راجع به حماسه و حماسی بودن این افتخاراتی که رزمندگان و در کنار آنان شاعران و نویسندگان آفریده اند، اثری اینگونه مستقل که هم شعر شاعران و هم نثر نویسندگان و دل نوشته های شهیدان (وصیت نامه) را دربرداشته باشد وجود ندارد.

او در این اثر بر آن شده، کمی از دریای بی نهایت شور و هیجان حماسه سرایی را از دوران مشروطه با افت و خیزهای زبانی که داشته است، مرحله به مرحله مورد بررسی قرار دهد تا به خلق حماسه ی بی کران هشت سال دفاع مقدس که ناب ترین و شیرین ترین رشادت ها را جوانان این مرز و بوم از خود به یادگار گذاشته اند با قلم فرسایی شاعران و نویسندگان بررسی نماید و اثبات نماید که این جنگ و دفاع مقدس خلق حماسه ای در ردیف حماسه ی شاهنامه ی فردوسی بوده، با این تفاوت که خلاق آن اثر (شاهنامه) فردوسی بزرگ و این اثر (دفاع مقدس) رهبر کبیر انقلاب اسلامی روح الله خمینی (ره) است. عناصر خلاق اثر فردوسی، اساطیر و پهلوانان نامی، اما اثر بزرگ خلق شده ی خمینی کبیر، دفاع مقدس و جوانان پرشور و انقلابی این مرز و بوم بوده است.

ادبیات دفاع مقدس به مجموعه ی نوشته ها و سروده هایی گفته می شود که درون مایه و موضوع آن ها، به مسائل هشت سال دفاع مقدس و پیامدها و تبعات آن باز می گردد و در نگاهی وسیع تر می توان طیفی گسترده تر و جغرافیایی فراخ تر برای این عنوان تصور کرد و با تکیه بر ویژگی «مقدس بودن» که قلمرو «الهی و دینی» برای این نوشته ها و سروده ها تداعی می کند.

نکته ی بسیار مهم در تحلیل ادبیات دفاع مقدس -به ویژه شعر دفاع مقدس- این است که شاخصه ها و ویژگی هایی را در این ادبیات می توان مطرح کرد که ادبیات این دوره را از ادبیات گذشته متمایز و متفاوت می سازد. با توجه به این توضیحات، از نظرگاه سبکی (اندیشه، زبان و عناصر ادبی)، شعر دفاع مقدس خود، دارای «هویت و استقلال» است. از جمله اشعار سیاسی، انقلابی و ایدئولوژیکی است که گروهی از شاعران بر ضد تجاوز صدام بعثی از خود به جای گذاشته اند. ویژگی عمده ی اینگونه از شعرهای دفاع مقدس در «عملگرایی» آن نهفته و نیازمند بحث و بررسی مستقل است.

گزیده کتاب حماسه در ادبیات انقلاب اسلامی ایران

داستان هایی هم که نیم نگاهی به جنگ دارند یا از دریچه ی رمانتیسمی معناگرا، به خلق داستان های ملودرام و عاطفی و حسرت بار از دوران پرحماسه دفاع مقدّس و ترسیم سیمای آسمانی بازماندگان آن دوران روی می آورند و یا با اتّخاذ زاویه دیدی کلان و بی زمان و بی مکان، مفهوم سعبناک و پرخشونت جنگ را دست مایه ی روایت قرار می دهند.

«یکی از دلایل گسترش ادبیّات داستانی در دهه ی اخیر می تواند این باشد که انقلاب در مسیر تکاملی داستان نویسی، که از دهه های پیش آغاز شده بود، نه تنها وقفه ای پیش نیاورد بلکه تجربه های بدیع و بی سابقه ای در اختیار پویندگان این دهه قرار داد که در تصوّر نویسندگان نسل پیشین هم نمی گنجید. این که نویسنده ی این دهه چگونه از این دستاوردهای ارزشمند و تجربه های گران سنگ و بی همتا استفاده کرده امر دیگری است، برای آن که نویسنده وقتی «موضوع» مناسب را پیدا کرد تازه زمان «نوشتن» و هنر آفرینی فرا می رسد.

انقلاب جز اینکه تجربه های تازه و موضوعات پیشنهادی خود را درکنار دیگر مضمون های اجتماعی و فلسفی به نویسندگان توصیه کند، دستورالعمل دیگری برای داستان نویس نداشت، زیرا نمونه ها موفّق داستان نویسی را - به خلاف شعر - نمی توانست در ادبیات سنّتی ایران و یا زوایای فرهنگ اسلامی نشان بدهد و نویسنده را به راهی معیّن، که قبلاً آزموده شده باشد، راهبر شود.

صفحات کتاب :

370

کنگره :

PIR4003‏‫‬‭‏‫‭/ف2ح8 1394

دیویی :

8‮فا‬0/8

کتابشناسی ملی :

4129949

شابک :

978-964-374-620-9‬

سال نشر :

1394