کتاب آیین زمامداری و مدیریت اثر حشمتالله قنبریهمدانی، به شرح و تفسیر نامۀ 53 نهجالبلاغه به مالک اشتر میپردازد. جملات آغازین نامۀ 53 نهجالبلاغه گواه امر انتصاب، تبیین امر، تعیین اهداف، محدودۀ مأموریت و بیان راهبردهای حکومت اسلامی است. امام در این نامه، کلیه وظایف و مأموریتهای مالک بن حارثنخعی را در مقام ولایت مسلمین در محدودۀ مأموریتی مشخص نموده است. به جرأت میتوان گفت که این نامه، نه تنها یکی از بهترین منابع تربیت اخلاقی است، بلکه نخستین قانون اساسی مدیریت و رهبری مبتنی بر دین نیز به شمار میرود. هیچ کدام از بندها و بخشهای آن با گذشت زمان منسوخ و فراموش نخواهند شد و این نامه را میتوان کتابی از اصول حقوق زندگی بشر قلمداد کرد.
در برابر عوامل مادی و معنوی ایجاد عمران و آبادانی سرزمینها، موانعی نیز وجود دارد که اجازه نمیدهد آبادانی تحقق یابد یا دوام پیدا کند. این موانع نیز به دو دستۀ مادی و معنوی تقسیم میشوند. یکی از این موانع ظلم است. «ممکن است حکومت با کفر بر جا بماند؛ اما با ظلم بر جا نمیماند.» خداوند متعال در آیات متعدد بر پرهیز از ظلم برای جلوگیری از ویرانی سرزمینها تأکید کرده است.
بر اساس آیات کریمۀ قرآن کفران نعمت، فسق و فجور، فساد و تباهی، تکذیب آیات الهی، طغیان و سرکشی در برابر فرمانهای الهی، عیاشی و خوشگذرانی، فساد و استبداد دولتها، و ترک اصلاحات از موانع مهم عمران و آبادانی سرزمینهاست. مال و درآمد حرام، رشوه و ربا، کمفروشی، و رحم نکردن افراد جامعه به یکدیگر نابودکنندۀ آبادانی شهرها و آرامش دلهاست.