در دوره خلافت خلیفه دوم، مسلمانان که هدف فتح ایران را در سر داشتند، به دنبال محلی بودند که علاوه بر نزدیکی به مرز ایران، از نظر آب و هوایی، مطلوب ساکنین جزیره‌العرب باشد. از این رو سعدبن ابی‌وقاص پس از مکاتبه با خلیفه دوم، به سلمان‌فارسی و حذیقه‌بن‌الیمان مأموریت داد تا به دنبال محلی مناسب جهت اسکان خود و گله شتران‌شان باشند. در پی این مأموریت، منطقه‌ای در ساحل غربی رود فرات و نزدیکی شهر باستانی حیره انتخاب گردید، که بعدها کوفه نامیده شد، و این اولین شهری بود که پس از ظهور اسلام، به وسیله مسلمانان ساخته شد. هشام‌بن‌محمدکلبی که از اولین جغرافی‌نویسان مسلمان است، در این باره چنین می‌گوید: «نام کوفه از تپه کوچکی که در وسط آن شهر واقع بود، به نام کوفان گرفته شده و به قول بعضی کوفان به معنی بلا و شر است» پس از مدتی که از سکونت مسلمانان در کوفه گذشت، چادرهای پشمین قبایل عرب تبدیل به خانه‌های ساخته شده از نی و سپس تبدیل به خانه‌های خشت و گلی شد. اولین ساختمانی که در شهر کوفه بنا گردید و تقسیم‌بندی شهر و محله‌های آن بر اساس آن و در کنار آن انجام شد، مسجد جامع کوفه بود که ساخت آن هم زمان با حضور مسلمانان در این منطقه آغاز شد. امام علی (ع) این شهر را به‌ عنوان مقر حکومت خود برگزید و در همین شهر به شهادت رسید. بیشتر شیعیان در قرن نخست از شهر کوفه بودند. امام صادق (ع) دو سال در این شهر اقامت گزید. از آثار مهم این شهر، مسجد کوفه و مسجد سهله است. عنوان فرعی کتاب در همان ابتدا به همراه طرح روی جلد خواننده را به فکر وادار می‌کند: جستارهایی در ارتباط با کوفه پایتخت جهان هستی در آخرالزمان. ابراهیم دستلان نویسنده کتاب، در چهار فصل با عنوان‌های سرزمین موعود، مسجد موعود، خانه موعود و مهدی موعود به شرح نکات و روایاتی می‌پردازد که مرتبط با هر فصل است‌. هر کدام از این فصول زیرمجموعه‌های مهمی دارند که شأن و جایگاه شهر کوفه و مقام‌های موجود در آن شهر را به‌ مخاطب می‌شناساند. نویسنده عنوان فصل اول را سرزمین موعود قرارمی‌دهد تا قلابی باشد برای ذهن تشنه و کنجکاو مخاطب. او در این فصل به تشریح تاریخچه کوفه، کوفه در اعصار مختلف، فضائل، مقامات و ملکوت سرزمین کوفه می‌پردازد. فصل دوم مسجد موعود نام دارد. در این فصل، مطالبی را درباره فضائل و مقامات مسجد کوفه و حتی حیله‌های معاویه مشاهده می‌کنیم: پس از شهادت امیرالمومنین علیه‌السلام، معاویه که نمی‌خواست ذکری از فضائل آن حضرت گفته شود، دستور داد فیلی آوردند و به آن در بستند. آن‌قدر فیل را در آنجا نگاه داشت تا به باب الفیل مشهور شد و هم اکنون نیز باب‌الفیل (در فیل) نامیده می‌شود. سپس نکاتی را درباره حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم و حضرت خضر می‌خوانیم. خانه موعود؛ عنوان فصل سوم است. مسجد سهله مسجد معروفی است که در نزدیکی مسجد کوفه قرار دارد‌.‌ مسجدی که در قرن اول هجری توسط قبایل عرب در سمت شمال غربی مسجد جامع کوفه، به‌فاصله دو کیلومتر ساخته شده است. در روایات برای شأن و‌ جایگاه این مسجد روایات فراوانی وجود دارد. در فصل چهارم که مهدی موعود نام گرفته، نویسنده نکاتی را درباره حضرت بیان می‌کند که کمتر در کتب و مقالات به آن پرداخته شده است. سپس در مورد جایگاه و زندگی حضرت و همچنین مادر بزرگوارشان نرجس خاتون، به نکات جالبی اشاره می‌کند.

گزیده کتاب پایتخت ملک

همان‌طور که گذشت، روایاتی وجود دارد که قداست خاک این شهر را به همگان گوشزد می‌کند، این روایات به چند دسته تقسیم می‌شود:

روایاتی که کوفه را قبه‌الاسلام معرفی می‌کند.
روایاتی که درمورد فضیلت مساجد کوفه، مخصوصاً مسجد کوفه صادر شده است.
روایاتی که درمورد برتری سکونت در کوفه، نسبت به مکه و مدینه وارد شده است.
روایاتی که درمورد خاک کوفه و اهل آن وارد شده است.
روایاتی که درمورد رفع بلا از کوفه صادر شده است.
روایاتی که می‌گوید اگر ستمگری با نیت بد وارد کوفه شود، خداوند از او انتقام می‌گیرد.
روایاتی که کوفه را حرم حضرت علی (ع) معرفی می‌کند.
روایاتی که می‌گوید گِل شیعیان از کوفه است و کوفه اقامتگاه شیعیان است.
روایاتی که کوفه را باغی از باغ‌های بهشت معرفی می‌کند.
روایاتی که می‌گوید ما کوفه را دوست داریم و کوفه ما را دوست دارد.