در کتاب تحلیل جامعه شناختی حقوق زن در دوره ساسانی، به تالیف مژگان وثوق بنایی، به بررسی جایگاه زنان در نظام اجتماعی باستان، جایگاه خانواده و ازدواج در ایران دوره ساسانی، حق انتخاب همسر، طلاق، مشارکت اجتماعی زنان در دوران باستان، حق آموزش زنان در دوره ساسانی، پوشش و حجاب زنان در دوره ی ساسانی پرداخته می شود.
ساسانیان، خاندان شاهنشاهی ایرانی در سال های ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بودند. شاهنشاهان ساسانی که اصلیتشان از استان پارس بود بر بخش بزرگی از غرب قاره آسیا چیرگی یافتند. پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود. عصر ساسانی از درخشان ترین دوران تاریخ ایران است. ساسانیان تعصبات دینی نداشتند، به عنوان مثال در دانشگاه «جندی شاپور» مسیحیان نیز درس می خواندند و فردوسی هم در شاهنامه از این حکومت تعریف کرده است.
در کتاب تحلیل جامعه شناختی حقوق زن در دوره ساسانی، می خوانیم که در هنگام فرمانروایی ساسانیان، زن ایرانی از ارج و پایداشت والایی برخوردار بود. تحصیل و کار برای زنان آزاد بوده است. «گردیه خواهرِ بهرام چوبین» به سپهسالاری و نیز فرمانروایی قلمرو ری رسید. دو بانو آزرمدخت و پوراندخت بر تخت شاهنشاهی ایران زمین نشستند. در داستان ها، بارها می بینیم که شاه ساسانی به گونه ای ناشناس در خانه شبان یا کشاورز مهمان بوده و از میان همین مردم، دختری به زنی گرفته و بعدها فرزندی که از همان دختر شبان یا کشاورز به دنیا آمده بود، به پادشاهی ایران برگزیده می شد. قباد با دختر یکی از دهقانان اهواز زناشویی می کند و کسرا (انوشیروان) زاده می شود.
بر اساس کتاب مذهبی اوستا، از نظر حقوقی زن با مرد برابر است و تفاوتی بین این دو وجود ندارد. هر جا که در اوستا نام مرد می آید، نام زن نیز در ادامه آورده می شود و هر جا که مرد ستایش می شود، زن نیز ستایش می گردد. دختران و زنان می توانستند به کارهای اقتصادی بپردازند و در صورت لزوم مستقلاً و بدون نیاز به قیم و سرپرست در دادگاه شرکت کرده و حق شهادت دادن داشتند.
دختران و زنان نیمی از جمعیت ایران ساسانی را تشکیل می دادند که دارای شخصیت حقوقی بودند. اگر چه جامعه به صورت مردسالاری بود ولی قانون در موارد زیادی از زنان حمایت می نمود. اطلاعات ما بیشتر در مورد طبقه اشراف و بزرگان است. در این طبقات ما مشاهده می کنیم که زنان بسیاری به فنون جنگاوری می پردازند و از تعلیم و تربیت و هنرهای مختلف بهره مند هستند. در موارد متعدد زنان در دوره ساسانی به پادشاهی رسیدند از جمله به پوراندخت و ایراندخت می توان اشاره کرد و این مسئله نشانه اینست که در دیدگاه ایرانیان، زن موجودی پست محسوب نمی شد و گرنه به عنوان بزرگترین و مهمترین شخصیت کشور یعنی پادشاه انتخاب نمی گردید.
کنگره :
DSR۴۱۹/و۲ت۳ ۱۳۹۶