کتاب شاهزاده و گدا، رمانی معروف در ادبیات کلاسیک آمریکا است که توسط مارک تواین نوشته شده است. این کتاب، از جمله کتابهای انتشارات امیرکبیر است که توسط محمد قاضی به فارسی ترجمه شده است.
این رمان، نخستین بار در سال 1881 میلادی و درست یک سال پیش از چاپ 1882 آمریکا، در کانادا به چاپ رسید و بارها مورد اقتباس سینماگران و فیلمسازان قرار گرفت. این اثر، از زمان نخستین انتشارش تا کنون، بارها تجدید چاپ شده و به زبانهای مختلف ترجمه شده است.
کتاب پیش رو، روایتگر داستان دو شخصیت به نامهای ادوارد و تام است که یکی از آنها ولیعهد ولز و دیگری گدایی بیش نیست. دو نوجوان داستان که کاملاً شبیه به یکدیگر هستند، جایشان را با یکدیگر عوض میکنند و همین جابهجایی در طول داستان، حوادث دراماتیکی را به وجود میآورد. هدف نویسنده از نگارش این کتاب، از سو انتقاد از فساد دربار انگلستان و از سویی دیگر، مورد نقد قرار دادن فساد اخلاقی است که در میان تهیدستان جامعه رواج یافته است.
به جرأت میتوان گفت آثار کلاسیک ادبی جهان، میراث ماندگار و بیمرز فرهنگ و هنر بشری هستند. تمامی این آثار به همۀ زبانهای زندۀ دنیا ترجمه و در یاد و خاطر مردم نقشی ماندگار بر هم زدهاند. مارک تواین در همان سالهای ابتدایی نویسندگیاش، رمان معروف شاهزاده و گدا را مینویسد که با اقبال عمومی مواجه میشود. حتی با گذشت دو قرن از اولین انتشار این اثر، همچنان تجدید چاپ میشود و دستمایهای برای اقتباس فیلمسازان سینما، تلویزیون و حتی انیمیشن قرار میگیرد.
در حقیقت مارک تواین در این اثر، نابرابریهای طبقاتی و سیستم قضایی ناعادلانه انگلستان در زمان خاندان تئودورها را به تصویر میکشد. نویسندۀ بذلهگو و شوخ آمریکایی، بیش از هزار استعاره و کنایۀ پرمغز را در این اثر جای داده است. مارک تواین نه تنها صحنههای تاریکی از تاریخ قرن شانزدهم ملت انگلیس را شفاف و روشن بیان ساخته، بلکه فساد اخلاقی فرودستان جامعه و نظام فاسد دربار انگلستان را نیز به باد انتقاد میگیرد. نویسنده تلاش کرده است تا از طریق نگارش این اثر پرافتخار، اعتراض خود را نسبت به بیعدالتیهای اجتماعی و اختلافات طبقاتی حاکم بر انگستان آن دوران بیان کند.
ماجرای اصلی این کتاب، عوض کردن لباس تام، فقیری دورهگرد با لباس ادوارد، پسر هنری هشتم و ولیعهد ولز است. تام و ادوارد از دو خانوادۀ متفاوت هستند که از نظر ظاهری، شباهت شگفتانگیزی با یکدیگر دارند. پس از اینکه این دو پسر از پشت میلههای قصر با هم روبهرو میشوند، از این همه شباهت، حیرتزده میشوند. ادوارد به نگهبان دستور میدهد که تام را به داخل قصر راهنمایی کنند. در اتاق مجلل قصر، هر دو میخواهند که تنها برای لحظهای احساس یکدیگر را درک کنند. از همین رو، لباسهایشان را با یکدیگر عوض میکنند و این شروع یک داستان مفصل است. ادوارد میرود تا نگهبان را به خاطر رفتار خشنش مؤاخذه کند، اما نگهبان او را نمیشناسد و از قصر بیرون میاندازد. در دم جان کانتی پدر تام، شاهزاده را میگیرد و او را با خود به خانه میبرد.
تام کانتی ابتدا تلاش میکند تا به اهالی قصر بفهماند که او شاهزاده نیست، اما متأسفانه هیچکس حرفش را باور نمیکند. زمانی که اهالی قصر رفتارهای عوامانۀ او را میبینند، گمان میکنند که شاهزاده بهنوعی بیماری مبتلا شده و حافظهاش را از دست داده و امیدوار هستند که او بهبود یابد. اما پیش از این که تغییری حاصل شود، شاه مریض حال میمیرد و شاهزادۀ خردسال باید بر تخت سلطنت و در مقام قضاوت و جانشینی پدر قرار گیرد. در این اوضاع تام ناگزیر است تا دربارۀ تمام مسائل از جمله امور مملکتی نظر بدهد.
مارک تواین با چیرهدستی هرچه تمامتر به اوج فساد اخلاقی و اداری دربار انگلستان اشاره میکند. او نشان میدهد که چگونه روح بیآلایش تام قادر به تحمل این همه ظلم و بیعدالتی نیست. تام در حیرت است زمانی که میبیند اگر در خواندن درس کوتاهی کند، چطور کودک دیگری به عنوان کتکخور به جای او شلاق میخورد! تام فرصت به وجود آمده را غنیمت میشمارد و به شکلی عادلانه حکم میراند. این عدالت و دادگستری او قلب بیچارگان و دردمندان را دلشاد میکند. اما بیشتر از چند روز به تاجگذاری نمانده و خبری از ادوارد خردسال نیست.
در طرف دیگر این ماجرا، ادوارد که در شرایطی اشرافی تربیت یافته، ناخواسته به پایینترین قشر جامعۀ انگلستان وارد میشود و حتی در باورش هم نمیگنجد که مردم در چنین اوضاع پست و ناسالمی روزگار سپری کنند. او نیز در تلاش است تا به دیگران بفهماند که شاهزاده انگلستان است، اما هیچکس به او اعتنا نمیکند و حتی مورد تمسخر دیگران نیز قرار میگیرد. در نهایت در مورد او نیز میپندارند که دچار اختلال مشاعر شده است. ادوارد را به دزدی و اعمال خلاف اخلاق وادار میکنند. اما او از انجام این کارها سر باز میزند و مورد شماتت دیگران قرار میگیرد. شاهزادۀ خردسال با مردمی روبرو میشود که ظلم دربار آنها را بیچاره، فقیر و بیخانمان کرده است. ادوارد میفهمد که تشریفات درباری تا چه حد در میان مردم ناشناخته، بیمعنا و مضحک است. در نهایت ادوارد از مهلکهها میگریزد و توسط آزادمردی که زخم خوردۀ بیداد دربار انگلستان است موفق میشود خود را به روز تاجگذاری دربار برساند.
نویسندۀ کتاب شاهزاده و گدا، ساموئل لنگهورن کلمنز است که همۀ ما او را با نام مستعار مارک تواین میشناسیم. این نویسندۀ مطرح آمریکایی در سال 1835 در فلوریدا متولد شد و در سال 1910 چشم از جهان فرو بست. تواین در سن 11 سالگی پدر خود را از دست داد و بعد از مرگ پدر، نزد یک نقاش، مشغول به کار شد. وی همزمان در یک نشریۀ خبری به عنوان خبرنگار فعالیت میکرد. تواین در سال 1865 نخستین داستان خود را تحت عنوان کتاب «وزغ جهنده معروف ناحیه کالاوراس» به چاپ رساند. انتشار این اثر شهرت تواین را به همراه داشت و بر همین اساس تصمیم گرفت شروع به داستاننویسی کند. کتاب شاهزاده و گدا نیز در سال 1882 انتشار یافت.
تواین در طول سالهایی که نویسنده بود، آثار متعددی را منتشر کرد و برخی از نوشتههای او نیز پس از مرگش به انتشار درآمدند. همۀ آثار مارک تواین به زبانهای زندۀ دنیا از جمله فارسی ترجمه شدهاند. ماجراهای تام سایر، جزیرهی گنج، ماجرای هاکلبری فین، زندگی بر روی میسیسیپی، خاطرات شخصی ژاندارک و ...، از جمله آثار مشهور این نویسنده است.
کتاب شاهزاده و گدا یکی از آثار درخشان مارک تواین، خالق رمان ماجراهای هاکلبری فین است. این کتاب، از جمله کتابهای نشر امیرکبیر است که با ترجمهای از محمد قاضی منتشر شده است. این اثر که یکی از آثار پرافتخار مارک تواین است، همواره در فهرست کتابهای محبوب کودکان دیروز و امروز قرار دارد. به همین خاطر ناشران زیادی به سراغ ترجمه و انتشار این اثر رفتهاند.
تاکنون ترجمههای زیادی از کتاب شاهزاده و گدا نوشتۀ مارک تواین صورت گرفته است، اما یکی از بهترین ترجمههای این کتاب، متعلق به محمد قاضی، مترجم نامدار و برجسته است. محمد قاضی در سال 1333 ترجمۀ رمان شاهزاده و گدا را از سوی بنگاه نشر کتابهای جیبی روانۀ بازار نشر کرد.
به هر حال زندگی تام نسبتاً خوب و مطلوب میگذشت، مخصوصا در فصل تابستان که از هر فصلی بهتر بود. تام تنها به همان اندازه گدایی میکرد که بتواند خود را از خطر گرسنگی نجات بخشد، زیرا قوانین سخت و شدیدی علیه گدایی وجود داشت و متخلفین به مجازات سنگینی میرسیدند. به همین جهت وی قسمت اعظم وقت خود را صرف شنیدن قصههای شیرین و افسانههای کهن و مطبوع بابا اندریو میکرد.
تام اغلب کتابهای کهنهی کشیش پیر را میخواند و شرح و تفسیر آنها را از او میخواست و دربارهی مطالب آن به بحث میپرداخت. خیالات شیرین و مطالعات او کم کم تغییر و تحولی در او به وجود آورد. قهرمانان تخیل و تصور او چندان زیاد و محتشم بودند که از سر و وضع کثیف و از جامههای مندرس خود چنان بیزار شد که آرزو کرد که مانند ایشان پاک و پاکیزه و خوش لباس باشد.
اگر به خواندن رمانهای تاریخی و آثار کلاسیک علاقه دارید، بدون تردید از خواندن این کتاب لذت خواهید برد. اگرچه مخاطبین اصلی این کتاب، نوجوانان هستند، اما از آنجایی که این رمان، یکی از آثار مهم در ادبیات کلاسیک آمریکاست، داستان آن برای بزرگسالان نیز جذاب و خواندنی خواهد بود.
شما میتوانید نسخۀ چاپی کتاب شاهزاده و گدا را از فروشگاه اینترنتی فراکتاب تهیه کنید. نسخۀ چاپی این کتاب با تخفیف در اختیار دوستداران آن قرار گرفته است تا مخاطبان امکان دسترسی راحتتر به آن را پیدا کرده و از آن خواندن آن لذت ببرند.
مشخصات رمان شاهزاده و گدا در جدول زیر آورده شده است:
مشخصات | |
ناشر: | امیر کبیر |
نویسنده: | مارک تواین |
مترجم: | محمد قاضی |
تعداد صفحه: | 256 |
موضوع: | رمان خارجی |
قالب: | چاپی |