کتاب تاریخ شیعه در لبنان [تاریخ‌الشیعه فی لبنان] را سعدون حماده تاریخدان معروف لبنانی به رشته تحریر درآورده و در سال 2008 توسط انتشارات دارالخیال لبنان به چاپ رسیده است. انتشارات امیرکبیر نیز پس از خرید امتیاز انتشار ترجمه فارسی این کتاب از ناشر لبنانی، ترجمه جلد اول و دوم این کتاب را چاپ و روانه بازار کرده است.

ادیان و مذاهب گوناگونی در دل کشور لبنان جای گرفته‌اند. شیعیان در این منطقه استراتژیک نقش پررنگی داشته و دارند. برخی ریشه‌های تشیع در این منطقه را به ابوذر غفاری می‌رسانند. آثاری منسوب به این شخصیت نیز در جنوب لبنان وجود دارد. با توجه به اینکه تجربه تاریخی شیعیان از روایت ملی لبنان حذف شده و مورخان مسیحی معاصر که تخصص‌شان عرضه حوادث است، سیره شخصیت‌های مقدس شیعه را از تفاصیل تاریخ لبنان کنار گذاشته‌اند، پژوهش در عرصه تاریخ شیعه در این کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. کتاب پیش‌رو پنجره‌ای نو را نسبت به آنچه که بر شیعیان به ویژه در طی دوران مملوکی و عثمانی در لبنان و شام گذشته است، می‌گشاید؛ دورانی آکنده از تلخی‌ها و کشمکش‌ها که پیروان این مذهب با آن روبرو بوده‌اند و حتی این امر بر شرایط کنونی لبنان به شکل مستقیم و غیرمستقیم تأثیرات خود را بر جای گذاشته است؛ به ویژه آنکه تا پیش از نگارش این کتاب عمده کتاب‌های تاریخی که پیرامون تاریخ لبنان نگاشته شده است، نسبت به نقش شیعیان و موجودیت آن ها بسیار بی‌تفاوت عمل کرده، گویی که تنها مسیحیان و دروزیان مالکان این سرزمین بوده‌اند.

این کتاب علاوه بر آنکه به یک سیر تاریخی روان در خصوص زندگی شیعیان در بلاد لبنان به بررسی مناطق تحت سیطره و سکونت آن ها، جنگ‌ها و نزاع‌هایشان با حکومت عثمانی و دیگر طرف‌ها و همچنین برخی امور تفصیلی‌تر دیگر پرداخته است و می‌تواند برای پژوهشگران عرصه سیاست خاورمیانه، غرب آسیا و به شکل تخصصی‌تر علاقه‌مندان سیاست معاصر لبنان نیز کمک‌کننده و جالب‌توجه باشد؛ چرا که حضور شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر، جنبش امل و حزب‌الله لبنان در قرن بیستم به عقیده اینجانب با مبارزات شیعیان در قرن‌های پیشین برای حفظ کیان تشیع در این سرزمین و همچنین فشارهایی که شیعیان در دوران مملوکی و عثمانی با آن مواجه بوده‌اند با آنچه که آنها در عصر جدید از غربی‌ها به‌ویژه فرانسوی‌ها و بعدتر رژیم صهیونیستی روبرو شده‌اند، بی‌شباهت نیست و در هر دو عصر تمام تلاش مخالفان بر این بوده است که شیعیان از صحنه سیاست لبنان محو شوند.

جلد اول کتاب تاریخ شیعه در لبنان با عنوان فرعی حکومت شیعی در ایران با ترجمه سیداحمد کریمی‌حقیقی منتشر شده است. جلد اول این کتاب تاریخی شامل پنج باب است. در باب اول به مبحث «شیعه در دولت عثمانی» پرداخته شده و در باب دوم «لبنان شیعی در قرن 16» مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در سه باب دیگر نیز به توضیح موضوعات «حکومت شیعی در لبنان»، «حکومت شیعی در بقاع» و «حکومت شیعی در جبل عامل» پرداخته شده است.

جلد دوم کتاب تاریخ شیعه در لبنان با عنوان فرعی کوچ اجباری شیعیان از جبل لبنان با ترجمه سیداحمد کریمی‌حقیقی منتشر شده است. جلد دوم این کتاب شامل دو باب در رابطه با حکومت شیعی در جبل لبنان و کوچ اجباری شیعیان از جبل لبنان است.

کتاب تاریخ شیعه در لبنان به تاریخ مفصل شیعه در لبنان در دوره عثمانی و پس از آن پرداخته و در واقع پایه اصلی این اثر، پایان‌نامه دکترای سعدون حماده بوده که در سال ۱۹۶۸ در دانشگاه پاریس از آن دفاع کرده است. یکی از ابتکارات نویسنده این است که مجموعه‌ای متناسب از نقشه‌های جغرافیایی، جداول، تصاویر اشخاص و امکنه و اسناد خطی و دست‌نوشته‌ها و... را در مباحث گوناگون کتاب، به‌مناسبت آورده است.

گزیده کتاب تاریخ شیعه در لبنان (جلد اول)

از قرن شانزدهم لبنان شاهد حضور رو به افزایش بیگانگان بود؛ به شکلی که اندیشه‌ها و مؤسسات خارجی در قالب بازرگانان و دیپلمات‌ها با مبلغان مذهبی و سازمان‌های دینی به این منطقه می‌آمدند، در نتیجه کانال‌های ارتباطی متعدد و فعال و دائمی ایجاد شد که با لبنانی‌ها بر اساس مذاهب‌شان و نه به‌عنوان ملت یا گروه‌های منطقه‌ای تعامل می‌کردند. اهالی و نیز از اولین کسانی بودند که از انقلاب مذهبی علیه حکومت عثمانی در میانه قرن شانزدهم حمایت کردند.

آن ها سلاح و کمک‌های گوناگون در اختیار دروزیان قرار دادند و سبب شد که سلطان عثمانی با هدف سرکوب تمرد و مصادره سلاح متمردان، فرمان پیگرد بازرگانان ونیزی را صادر کند. همچنین عثمانی‌ها شیعیان را امتداد داخلی نیروهای دشمنان صفوی خود می‌دانستند. ازاین‌رو سعی کردند که حکومت آل حرفوش در این مناطق را تغییر دهند. همچنین ارتش‌هایی را برای از میان بردن آل حماده گسیل داشتند؛ چراکه آن ها را از قزلباشان ملعون به حساب می‌آوردند. اما مارونی‌ها دائماً خود را رعایای پادشاه فرانسه می‌دانستند که در سرزمین لبنان زندگی می‌کنند. مسیحیان پیرو دیگر مذاهب مانند ارتدوکس‌ها و پروتستان‌ها نیز از این رویکرد مستثنا نبودند.

سال نشر :

1402

صفحات کتاب :

662

کنگره :

80/55 DS

دیویی :

956/92

کتابشناسی ملی :

8738745

شابک :

978-964-00-2186-6