کتاب یک حبه نقد نوشته علیاصغر همتیان و روحالله خشنود میباشد و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به چاپ رسیده است.
شاید معتقد باشید انتقادهای دیگران برای من اهمیتی ندارد یا شاید رفیقی دارید که همیشه اشتباهاتتان را به رختان میکشد یا میگویید نصیحت اعصاب خردکنی است. هرطور که باشد، بالاخره با این واقعیت مواجهید که باید یک صندوق پیشنهادها و انتقادهای سیار داشته باشید. نقد صرفاً مخصوص نقد فیلم با کتاب یا نشست علمی نیست؛ همین که به خواهرتان میگویید: نباید به موبایل من سرک بکشی! این هم یک نقد است یا وقتی مدیر شرکت برای دیرآمدنمان ما را به اتاقش میخواند؛ همه اینها نقد است. واقعیت آن است که نقد شدن جزء ضرورتهای زندگی همه انسانهاست.
چون رشد و کمال و نیل به موفقیت در تمام مراحل زندگی منوط به دیدن نقایص و کمبودها و تلاش در جهت مرتفع ساختن آنهاست. نقد به روشهای مختلف میکوشد تا تنها به توضیح آنچه هست، اکتفا نکند؛ بلکه میکوشد تا مخاطب خود را از چهارچوبی بسته و حقیر بالا بکشد. نقد و انتقاد اگر به شیوه درستش انجام گیرد، به رشد و تعالی جامعه کمک میکند و روابط بینفردی را نیز اصلاح میکند. هم نقدکننده باید آدابی را رعایت کند و هم نقدپذیری با شئونی همراه است. باید بدانیم که بهترین روش برای متقاعد کردن چیست و چگونه میتوان فردی را به اشتباهش آگاه کرد. اینجاست که اگر بیگدار به آب بزنیم، کمکی به او نکردهایم و دیدگاه او را هم نسبت به خودمان خراب نمودهایم. اینجاست که ضرورت اخلاق در نقد کردن جلوه میکند.
کتاب یک حبه نقد میکوشد با بهرهگیری از آموزههای دینی، ما را با اصول و مهارتهایی آشنا کند که هم درست و حسابی انتقاد کنیم تا طرف مقابل با رفتار پسندیده ما متقاعد شود که رفتار یا تفکرش را اصلاح نماید و هم به ما شیرینی انتقادپذیری را میچشاند تا حس خوب کنار ما و با ما بودن را به دیگران هدیه بدهیم. در این کتاب برای نخستین بار به صورت کاربردی با اخلاق و آداب نقد آشنا میشویم تا تلخی حقیقت برای ما و دیگران تبدیل به قند نقد شود!
انتقاد کردن بدون اخلاق بازار گرمی برای گناه و معصیت است. اولین گناهی که رخ میدهد و از همه شدیدتر و نابخشودنیتر است، اذیت کردن مؤمن است. این در حالی است که امام صادق (ع) مؤمنان را برادران یکدیگر میدانند که مانند چشم، یکدیگر را از افتادن در مسیر نادرست حفظ میکنند، به یکدیگر خیانت نمینمایند، به هم ظلم نمیکنند و راهنمای هم هستند.
حال اگر انتقادی شود و موضوع انتقاد نادرست باشد، شخص انتقادشونده، بیجهت مورد عتاب و نهی واقع شده است که او را آزرده خاطر میکند و اگر شیوه بیان انتقاد مناسب نباشد، او مورد توهین قرار گرفته و شخصیتش تحقیر میشود که در هر دو صورت نابحق روانش آزرده شده است.