کتاب انسان در حکمت صدرایی به قلم دکتر مرتضی شجاری، دانشیار دانشگاه تبریز و توسط دانشگاه معارف اسلامی منتشر شد. کتاب انسان در حکمت صدرایی بررسی ابعاد مختلف انسانشناسی در حکمت متعالیه است. در نوشتار حاضر به بحث در مورد حقیقت انسان و راهکارهای رسیدن او به کمال انسانی پرداخته شده و دیدگاه قرآن کریم، روایات و اندیشههای فلسفی و عرفانی ملاصدرا در این زمینه منعکس شده است.
نویسنده نخست به مبانی و روش انسانشناسی و شناسایی ابعاد مختلف انسان در حکمت صدرایی اشارهکرده و براهین مختلف ارائه شده از سوی وی در این زمینه با توجه به مبحث کلیدی حرکت جوهری و اصالت وجود در حکمت متعالیه، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. وی در ادامه به بررسی معنای انسان و نسبت بین بدن و نفس از دیدگاه ملاصدرا پرداخته و مهمترین ویژگیهای نفس انسان را در حکمت متعالیه تبیین نموده است.
در بخش دیگری از کتاب انسان در حکمت صدرایی نویسنده به تبیین صفات وجودی انسان از منظر صدرالمتألهین شیرازی پرداخته و کرامت وجودی و کمال انسانی، حقیقت علم انسان، اختیار و قدرت او، محبت و عشق انسانی و امانتداری او را از دیدگاه وی مورد شرح و بررسی قرار داده و استدلالهای ملاصدرا را در این زمینه بیان کرده است.
به گفته مؤلف تلاش برای انتشار چنین کتابی آشنایی دقیق علاقهمندان فلسفه اسلامی و دانشجویان با دیدگاه ملاصدرا درباره انسان است، ازاینرو کتاب با زبانی ساده و همراه با مثالهای گوناگون به بیان این مسائل پرداخته است. این کتاب فقط به بیان اقوال ملاصدرا بسنده کرده و از قضاوت درباره درستی و غلطی و نظر دیگران درباره آنها اجتناب کرده است و مهمترین ویژگی این کتاب، داشتن تقریری جدید از دیدگاه ملاصدرا در مورد انسان پر مناقشه ترین مسئله آدمی در طول تاریخ است.
در این کتاب در کنار نظرات ملاصدرا اقوال مشهور متکلمان، صوفیان و فیلسوفان مشایی نیز در مباحث مختلف انسانشناسی مطرح و قول ملاصدرا همراه با نقدی که بر اقوال دیگر دارد، آورده شده است. کتاب انسان در حکمت صدرایی در ۵ بخش شامل انسانشناسی و حکمت متعالیه، چیستی انسان، مهمترین صفات وجودی انسان، کمال انسان و انسان کامل و ۱۴ فصل برای تدریس در ۱۴ جلسه درسی تدوین یافته است.
در بیان کلی می توان گفت انسان شناسی از یک سو می تواند افزون بر کمک به شناخت اصول اعتقادی مانند خدا، نبوت و معاد، در راه شناخت نظری نسبت به جهان هستی نیز یاری گر عالمی باشد از سوی دیگر، انسان شناسی فواید عملی بسیاری در علوم دیگر دارد؛ چرا که انسان پایه و اساس علوم انسانی و علوم تجربی است.