در کتاب انقلاب اسلامی به روایت استاد شهید به این مهم توجه دارد که علامۀ شهید مرتضی مطهری (ره) را باید «مغز متفکر» انقلاب اسلامی قلمداد کرد. کسانی که تاریخ انقلاب اسلامی را به خوبی مطالعه کردهاند، دریافتهاند که علامه مطهری در مرتبۀ پس از امام خمینی (ره) چه نقش عظیمی را در عرصههای نظری و تصمیمسازی ایفا کرده است.
در مدت 15 سالی که امام خمینی (ره) در تبعید به سر میبردند ایشان پل ارتباطی با ایران و هدایتگر جریان نهضت اسلامی به شمار میآمدند. گواه این ادعا آن است که امام خمینی (ره) آن هنگام که «شورای انقلاب اسلامی» را به عنوان اولین و مهمترین نهاد سیاسی مدیریت نهضت اسلامی معرفی کردند، علامه را به ریاست آن برگزیدند تا بار دیگر اعتماد وصفناپذیر خود را به ایشان، آشکار نمایند. صد افسوس که علامه مطهری بسیار زود از قافلۀ انقلاب جدا شد و به شهادت رسید. به یقین حضور ایشان میتوانست بسیاری از حوادث و رویدادهای انقلاب را در سالهای بعد، دگرگون سازد.
علامه «مطهری» بر این باور است که زمینۀ شکل گیری نهضت اسلامی مردم ایران که از سال ۱۳۴۲ ه. ش. آغاز شد و به وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ ه. ش. انجامید، پیدایش تنش ساختاری برآمده از تلاش 50 سالۀ رژیم پهلوی در راستای تحمیل هنجارها و ارزش های سکولاریستی (اعم از لیبرالیستی، ناسیونالیستی، استبدادی و. . . ) به جامعۀ دین گرای ایران بود که در تضاد آشکار با هنجارها و ارزش های اسلامی قرار داشت:
«ریشۀ این نهضت را در جریان های نیم قرن اخیر کشور از نظر تصادم آن جریان ها با روح اسلامی این جامعه باید جست وجو کرد. در نیم قرن اخیر، جریان هایی رخ داده که برضد اهداف عالیۀ اسلامی و در جهت مخالف آرمان های مصلحان صد سالۀ اخیر بوده و هست و طبعاً نمی توانست برای همیشه از طرف جامعۀ ما بدون عکس العمل بماند. »