کتاب رهنمای حیرت زدگان متضمن آخرین نظریات و دیدگاه های شوماخر و در واقع حاوی واپسین پیام اخلاقی و انسانی اوست. از این رو، از کتاب قبلی او: «کوچک زیباست...» تا حدودی متمایز است و بیشتر جنبه فلسفی و به تعبیر دقیق تر صبغه معرفت شناسی، شناخت شناسی و هستی شناسی دارد. مباحث کتاب رهنمای حیرت زدگان در واقع، پیرامون دو محور اصلی متمرکز است: نقد علم گرایی مادی گرایانه و اکتشاف ماهیت و سازمان آگاهی.
بنا به نوشته مترجم کتاب «شوماخر در کتاب رهنمای حیرت زدگان از انسان و جهان، رابطه انسان با خودش، با سایر انسان ها و محیط زیست و نیز از وظیفه انسان در برابر هر یک از این ها سخن می راند» و بر آن است که تنها درصورت ایفای این وظایف است که انسان می تواند رابطه ای حقیقی با جهان داشته باشد و معنای زندگی را بفهمد. از نظر شوماخر انسان به «نقشه دانش» و «نقشه زندگی» نیاز دارد و اینها بدو کمک می کنند، جایگاه ویژه هر چیز را بداند و از آن به نحو کامل استفاده کند.
از دیدگاه او «علم برای شناخت» جای خود را به «علم برای قدرت» داده و این به خاطر آن است که حکمت و ارزش های والای ادیان سنتی تحت الشعاع جهان بینی ماده گرایانه فعلی قرارگرفته است و اگر این روند ادامه یابد، به نابودی تمدن انسانی منجر خواهد شد» موضوع کتاب رهنمای حیرت زدگان، بیان راه و رسم زندگی بهتر در دنیای امروز است.
نویسنده در کتاب رهنمای حیرت زدگان، از انسان و جهان، رابطه انسان با خودش، سایر انسان ها و محیط زیست سخن گفته و کوشیده تا رابطه حقیقی انسان با جهان و فهم معنای زندگی را در دانستن وظایف او نسبت به دیگران تبیین کند. کتاب در ده فصل و با زبانی روان و به روش علمی تحلیلی نگاشته شده است. اهمیت این اثر، در نیاز امروز جوامع بشری و به خصوص آن دسته از جوامع اسلامی که تحت تأثیر غرب قرار گرفته اند، به بازگشت به اصول معنوی و انسانی است.