کتاب گفتارهای بنیادین نوشته آیت الله سید محمدباقر صدر و ترجمه سید ابوالقاسم حسینی ژرفا میباشد و مؤسسه فرهنگی هنری نابغه آل الصدر آن را به چاپ رسانده است.
این کتاب شش درسگفتار ارزشمند شهید صدر در تعطیلیهای درسی (ماه رمضان) است که خمیرمایه برخی از آثار مهم او را شکل میدهند.
این دروس که بهنوبهخود نمایانگر نوآوری، ژرفا، دقت و فراگیری اندیشه استاد شهیدند، عبارتند از:
پایهگذاری منطق ذاتی: شهید صدر به مکتبی تازه در شناخت دست یافت که آن را «مکتب ذاتی شناخت» نام نهاد. این گفتار، گامهای نخست پیریزی این مکتب و هسته اصلی کتاب «الأسس المنطقیة للاستقراء» است.
شبکه مالکیتها در فقه اسلامی: این گفتار، پژوهشی فقهیـاقتصادی است که شبکه مفهومی مالکیتها در اسلام را تبیین میکند و با مقایسهای مختصر، برخی تفاوتهای مفاهیم بنیادین فقه اسلامی و حقوق غربی را نشان میدهد.
حواله در فقه اسلامی: در این گفتار، شبکه مالکیتها و تأثیر تفاوتهای مفاهیم فقهی در یک مصداق آن، یعنی حواله، به شکل تطبیقی بررسی میشود و تبعات تفاوت مفاهیم در فقه شیعی، فقه سنی و حقوق غربی ارائه میگردد.
قالبریزی فقهی معاملات بانکی: برخی از مباحث فقهی و بنیادین بانکداری بدون ربا که در کتاب استاد شهید با نام «البنک اللاربوی فی الاسلام» مجال طرح نیافته بود، در این دروس ارائه شده است.
مالکیت زمینهای مرده و احکام آن: این بحث اولین درس خارج فقه استاد شهید است که خمیرمایه بخش دوم از کتاب اقتصادنا (بررسی مکتب اقتصادی در اسلام) را شکل داد.
چگونگی زایش شناخت در منطق ارسطویی
منطق عقلی ارسطویی به وجود تصورات و تصدیقهای اولی ضروری باور دارد و از این جهت که این تصورات و تصدیقهای معلوم، ما را به تصورات و تصدیقهای مجهول میرسانند، از آن ها بحث می کند. از این رو، در کتب
معروف دانش منطق میگویند: موضوع این دانش، تصور و تصدیق از این حیث هستند که ما را به مطالب دیگر تصوری و تصدیقی می رسانند. از رهگذر موضوع دانش منطق، میتوان کارکرد این دانش را دریافت که بنا بر تعریف موضوع، عبارت است از دستیابی به تصور و تصدیق مجهول از طریق تصور و تصدیق معلوم. دانش منطق چگونگی انتقال از شناختی به شناخت دیگر و زاده شدن یک شناخت از شناخت دیگر را تبیین می نماید و بیان می کند که چگونه زنجیره تفکر نزد انسان شکل میگیرد و از مقدمات معین به نتایجی می رسد و سپس این نتایج را مقدماتی قرار می دهد تا از آن ها به نتایجی دیگر دست یابد و همین سیر ادامه می یابد.