کتاب تحلیل سیاست خارجی ایران

معرفی کتاب تحلیل سیاست خارجی ایران

کتاب تحلیل سیاست خارجی ایران نوشته بهنام اسدی و حشمت الله فلاحت پیشه توسط انتشارات قانون یار منتشر شده است. این اثر به بررسی زمینه های سیاسی و اقتصادی روابط با ترکیه و عراق می پردازد ومسائل سیاسی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را از منظر روابط خارجی بازبینی می کند.

سیاست در مفهوم خاص، تدابیری است که حکومت ها در اداره ی امور کشور و تعیین شکل و محتوای فعالیت خود اتخاذ می کنند و این تدابیر در دو مجرای داخلی و خارجی معمول می گردد.الف- مجرای داخلی: حکومت ها با اتخاذ تدابیر سنجیده و متناسب با شرایط مادی و معنوی مشخص، امور کشور را اداره می کنند تا اعضاء جامعه به وظایف اجتماعی (به مفهوم عام) خود عمل نمایند.ب- مجرای خارجی: مربوط است به مناسبات حکومت ها با دولت های دیگر که آن را روابط بین المللی گویند و مبتنی بر قوانین بین المللی است.

معمولاً امور سیاسی متناسب با اوضاع و احوال فرهنگی، اقتصادی و عقیدتی مشترک مردم کشور جریان می یابد. اصطلاح سیاست در امور و پدیده های سیاسی نظیر: نهادهای سیاسی، سازمان های سیاسی، جریان های سیاسی، عقاید سیاسی، مقررات، رسوم و تشریفات سیاسی و روابط سیاسی مصطلح است و علاوه بر آن در سایر امور به معنی «مشی» کاربرد دارد مثل: سیاست اقتصادی، سیاست فرهنگی، سیاست کشاورزی، سیاست مالی، سیاست برنامه ریزی، سیاست اجتماعی، و اقتصاد سیاسی و ...در روابط بین الملل، ارتباطات یکی از شرایط لازم برای همکاری است. گفته می شود ارتباطات بین المللی به مذاکرات، همکاری و در نهایت به همگرایی بین المللی می انجامد.

از آنجا که همگرایی مرحله نهایی فرآیند همکاری است، فرآیند ارتباطی باید ذاتاً متضمن رابطه متقابل یا بازخوران بین واحدهای تشکیل دهنده یک نظام بین المللی باشد.فهم منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مسئله ی عراق و ترکیه در گروی شناخت سیاست خارجی می باشد. روابط عراق با ترکیه هیچ گاه اطمینان بخش نبوده است این روابط پیوسته متأثر از دو مسئله ی عمده است نخست مسئله ی کنترل ترکیه بر آب دجله که می کوشد با بستن سدهایی بر روی آن به حداکثر ممکن از آب دجله بهره گیرد.

اقدامی که بر زندگی و کشاورزی عراق اثر ویران کننده ای خواهد داشت. دوم مسئله ی ادعای کم سر و صدای ترکیه در زمینه ی مالکیت بر مناطق نفتی شمال عراق است.

گذشته از این موارد، عراق و ترکیه با گرایش های متفاوت در دنیای چند قطبی الگوی بهم ریخته هرگز نمی توانستند روابط اطمینان بخشی را با یکدیگر داشته باشند. گرایش ترکیه به غرب و عضویت در ناتو شرایطی به وجود آورد که ترکیه را وا می داشت تا به خواست هم پیمانان خود هم ملاحظات منطقه ای را زیر پا نهاده و حتی راه درآمد مهمی چون حق ترانزیت نفت صادراتی عراق از طریق لوله نفتی ماورای ترکیه و نفت وارداتی از عراق را نادیده بگیرد و در طول جنگ عراق بر علیه ایران، لوله نفتی ماورای ترکیه را در پاسخی مثبت به غرب قطع کند.

گزیده کتاب تحلیل سیاست خارجی ایران 

روند مناسبات ترکیه با ایران پس از فراز و نشیب های فراوان و سپری شدن یک دوره سرد یکساله مجدداً از اواخر سال 1368 با ورود سفیر جمهوری اسلامی ایران به آنکارا و متعاقب آن سفر نخست وزیر ترکیه به ایران رو به بهبودی گذاشته است. برای درک بیشتر ماهیت روابط سیاسی آنکارا با تهران باید به این نکته اشاره کرد که تضاد غیر قابل اجتناب موجود در نظام های حکومتی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه مسأله ایست که باید به عنوان یک ضرورت عینی در بررسی روابط فی مابین استقرار یک محور اساسی در روند مناسبات دو کشور مورد توجه قرار گیرد.

علیرغم اینکه بیانات رسمی مقامات ایران و ترکیه همواره حاکی از ابراز تمایل دولت های دو کشور مبنی بر گسترش روابط تجاری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران و ترکیه می باشد. ولی عدم توجه به تضادهای اساسی در نظام های حکومتی دو کشور و دیدگاه های متفاوت تهران و آنکارا در خصوص سیاست های خارجی و همچنین تبلیغات منفی عواملی در حکومت ترکیه با سوء استفاده از بهانه هایی که شاید می توانست هرگز وجود نداشته باشد از جمله عواملی هستند که دو کشور را از هر از چند گاه با بحران های متعددی مواجه می سازد.

جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت اسلامی و انقلابی خود از بدو تأسیس همواره برقراری و گسترش روابط با کشورهای جهان سوم و بویژه کشورهای اسلامی را در صدر برنامه های سیاسی و اقتصادی خود قرار داده و در این راستا توسعه روابط با ترکیه نیز به عنوان یک کشور همسایه و مسلمان مطرح گردیده است.

 جنگ بین ایران و عراق باعث روی آوردن ایران به ترکیه، جهت واردات خود از مسیر این کشور و با توجه به سیاست بی طرفی ترکیه در قبال جنگ ایران و عراق موجب گردید مناسبات دو کشور در زمینه های اقتصادی رشد فزاینده ای داشته باشد.