کتاب گلشن راز سروده محمود شبستری است که در مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است. مثنوی گلشن راز مهم ترین و مشهورترین اثر منظوم محمود شبستری است که در بردارندهٔ اندیشههای عرفانی وی میباشد.
با وجود حجم اندکش، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژهای همراه گردیده است. مطابق شیوه معمول عطار و مولانا، در این جا نیز، از حکایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ موثر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده است.
در مثنوی گلشن راز اساس عقاید عرفانی با عبارات نغز و ساده و در هزار بیت در بیان مراحل کمال در سه مرتبه تخلیه و تحلیه و تجلیه خلاصه شده است. یعنی نخست باید دل را از آلودگی پاک کرد و بعد آن را به زیور عبادت و ریاضت و پرهیزگاری آراست تا نور حقیقت در آن متجلی شود و مرحله آخر همان کشف و شهود است که چشم بصیرت بینا میشود و حق در آینه دل منعکس میگردد.
گلشن راز مشتمل بود بر مشکلی چند از مشکلهای ارباب اشارت که اولیا باشند که چون هر یک به منزل مقصود رسیدهاند از شهود خود به نوعی تعبیر نمودهاند و بنا به گفته شبستری مشکلی چند از عبارات است نه معنی چه معانی مختلف نمیگردد و اختلاف در الفاظ است و این برای اولین دفعه است که شبستری به گفتن شعر مبادرت میورزد شبستری از این جهت به شعر معتقد نبوده که میگفته تنگنای ظروف الفاظ از تعبیر معانی که به طریق مکاشفه و شهود به دست میآیند قاصر است، چنان که میفرماید:
عروض و قافیه معنی نسنجد
که هر ظرفی در او معنی نگنجد