کتاب توهم بیتقصیری، اثر پیتر آنگر؛ با روشی عقلی و فلسفی از اخلاقی «رهایی بخش» دفاع میکند و به دنبال کشف الگویی از زندگی است که بین رفتار، عواطف و باورهای اخلاقی انسان معاصر انسجام و هماهنگی ایجاد کند. او به این پرسش نیز پاسخ میدهد که وقتی دولتها اقدامی نمیکنند، افراد تا چه اندازه در برابر این مشکل مسئولیت دارند. او به خواننده کمک میکند به تناقضهایی که در باورهای اخلاقی خود دارد توجه کند و با تغییر روش زندگی خود از این تناقضها رها شود.
رهایی از توهم بی تقصیری و عمل به اصول اخلاق رهایی بخش هزینه مادی سنگینی به دنبال دارد. بنابراین هر فردی باید در طول زندگی خود و با یک برنامه بلندمدت به دنبال بیشترین درآمد باشد تا بتواند هزینههای زیست اخلاقی خود را پرداخت کند. حرکت در این مسیر هم تحولی اقتصادی در زندگی افراد ایجاد میکند و هم روح و روان آنها را از احساس پوچی عمیقی که طاعون دوران معاصر است، رها میکند. بنابراین فردی که به اصول اخلاق رهایی بخش عمل کند، در نهایت متوجه میشود اوست که سر سفره کودکان گرسنه نشسته است و چند برابر آن چه برای آنها هزینه کرده است، به زندگی خودش برگشته است.
فصل چهارم
انتخاب بین بد و بدتر: ایجاد و جلوگیری از آسیبی جدی
بیشتر افراد خوب بودن را بسیار کم هزینه میدانند. از نظر آنها برای جلوگیری از آسیب جدی به برخی از انسانها یا نجات جان برخی از آنها لازم نیست خودمان را به کشتن دهیم یا مال زیادی را از دست بدهیم. از نظر آنها برای این که بد نباشیم کافی است به کسی آسیب نرسانیم و اگر قرار است نیکوکار باشیم فقط کافی است مبلغی را به حساب یونیسف یا اکسفام یا هر سازمان مورد اعتماد دیگری واریز کنیم و با وجدانی آسوده زندگی عادی خودمان را دنبال کنیم.
اما در فصل قبل استدلال کردم که جان یک انسان به اندازهای ارزش دارد که اگر راه دیگری برای نجات جان یک انسان نیست، تصرف در مال دیگران نیز مجاز میشود. اکنون میخواهم استدلال کنم که یک زندگی اخلاقی هزینهای بیش از این دارد و در شرایطی خاص ممکن است مجبور باشیم آسیبی جدی به خود یا فرد دیگری وارد کنیم تا انسانهای زیادی را نجات دهیم. در این بحث نیز قضاوتهای عرفی انسجام درونی ندارند و مجبور هستیم آنها را بر اساس استدلال عقلی اصلاح کنیم. البته بیشتر انسانها در طول زندگی خود در موقعیتی قرار نمیگیرند که لازم باشد برای نجات دیگران به یک نفر آسیبی وارد کنند.. .