کتاب اخلاق اجتماعی
معرفی کتاب اخلاق اجتماعی
اخلاق اجتماعی به نوبه خود به دو بخش «اخلاق اجتماعی عام» و «اخلاق اجتماعی خاص»، قابل تقسیم است. در «اخلاق اجتماعی خاص»، آن دسته از ارزش‌های اخلاقی که در حیطه خاصی از ابعاد زندگی اجتماعی انسان، مثل اقتصاد، تعلیم و تربیت، خانواده و سیاست کاربرد دارد، بحث می‌شود و در «اخلاق اجتماعی عام» ارزش‌های فراگیری چون تواضع، خیرخواهی، عدالت و حلم بررسی می‌شود. کتاب پیشرو در تبیین این گونه از ارزش‌های اخلاق اجتماعی سامان یافته است و در هر بخش، مفهوم‌شناسی، اهمیت و راهکار آراستگی به یک یا چندین فضیلت تبیین شده است. می‌توان بیان راهکارهای مختلف در التزام به هریک از ارزش‌ها را از امتیازهای این پژوهش به شمار آورد.
با توجه به محدودیت ساعات درسی اختصاص یافته و لزوم تنظیم درس‌ها متناسب با این ساعات، برخی از ارزش‌های اخلاقی تناسب بیشتری با یکدیگر دارند که در یک درس سامان یافته‌اند و این به معنای هم پوشانی این مباحث با یکدیگر نیست.
محتوای این اثر بر پایه استناد به منابع وحیانی و میراث روایی شیعه پیریزی شده است. برای ترسیم این اخلاق ناب، از آیات قرآن کریم و منابع اصلی روایی، مانند؛ «کافی»، «کتاب من لایحضره الفقیه»، «نهج البلاغه» و دیگر منابع روایی شیعه در قرون اولیه، نکاتی ارزشمند انتخاب شده است.
همچنین تلاش شده بحث‌ها بر اساس الگوی کتاب درسی نگارش شود، و از عناصر آموزشی چون: اهداف، پیش‌سازمانده، چکیده درس، پرسش و تمرین جهت آموزش بهتر و ایجاد انگیزه و رغبت فراگیر بهره گرفته شده است.
بخشی از کتاب اخلاق اجتماعی
با تأمل در آنچه گذشت، آشکار می‌شود که تواضع، حالتی درونی است که در شناخت صحیح و واقع‌بینانه از جایگاه انسان در جهان هستی، ریشه دارد و چگونگی رابطه و تعامل انسان با دیگران، بر اساس میزان شکل‌گیری این حالت در اوست. اگر کسی به جای شناخت ابعاد حقیقی خود، اسیر خودبینی و خودشیفتگی باشد، در تعامل با دیگران به جای تکریم آنان، انتظار تکریم دارد و به نداشته‌های خود خرسند است و از رسیدن به بسیاری از خوبی‌ها و فضائل اخلاقی، به سبب احساس بی‌نیازی کاذبی که در او وجود دارد، محروم خواهدشد. او خود را از دیگران برتر می‌داند و هیچگاه نخواهد توانست از صمیم جان به دیگران احترام بگذارد.
خودشیفتگی نه تنها رابطه فرد را با دیگران دچار مشکل می‌کند، بلکه ممکن است به سرکشی او در برابر پروردگار نیز بینجامد. ازاین‌رو در آموزه‌های دینی، در موارد زیادی، به تواضع در رابطه بین انسان و خدا پرداخته شده است و قرآن کریم سعادت سرای آخرت را به کسانی بشارت می‌دهد که در زمین برتری‌جویی و فساد نکنند:
<تِلْک الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذینَ لا یریدُونَ عُلُوًّا فِی الْأَ رْضِ وَ لا فَساداً وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقین>.(قصص: 83)
آن سرای [پرارزش] آخرت را برای کسانی قرار میدهیم که در زمین هیچ برتری و تسلط و هیچ فسادی را نمیخواهند؛ و سرانجام [نیک] برای پرهیزگاران است.
بنابراین تواضع، گونه‌ای از اصلاح بینش است که سعادت دنیا و آخرت انسان در گرو آن است. از اینجا روشن می‌شود که چرا تواضع، عامل بلندمرتبگی انسان و رسیدن او به مقامات رفیع اخلاقی برشمرده شده است.
