کتاب الفبای مقالهنویسی، نوشته محمدباقر انصاری است که در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
انتقال سنتهای حوزوی و تجربههای صحیح و مفید بزرگان علم و استوانههای اخلاق و تربیت به نسل نو طلبه با استفاده از راهکار جدید و در قالب کتابهایی با عنوان مهارتی طلبگی، از جمله فعالیتهای گروه سنتهای حوزوی مرکز پژوهشهای جوان است.
در حوزه های علمیه، توجه به اخلاق و تربیت طلاب جوان همیشه دغدغه اصلی و محوری در کنار دروس رسمی بوده و این ویژگی، زمینه رقابت سالم بین طلبهها، برای برخورداری از فضیلتهای اخلاقی و کسب مبادی آداب بوده است. مجموعه «مهارتهای طلبگی» در شش دسته فردی، اجتماعی، خانوادگی، علمی، اخلاقی و تبلیغی تقسیمبندی شده است که جلد 16 آن، تحت عنوان الفبای مقالهنویسی منتشر شده است.
الفبای مقالهنویسی، دفتری از فصل علمی این مجموعه است. نویسنده،در این اثر تلاش کرده است در سه فصل، گام به گام و به زبانی ساده، بنیادهای یک مقاله علمی از مسئلهیابی تا مسئلهپردازی و ساختاردهی نهایی را بررسی نموده، طلبه را برای نگارش آن راهنمایی کند.
نوشتن شیوهای برای انتقال اطلاعات و احساسات و تجربیات فردی و جمعی است. در یک نوشته اعم از گزارش، مقاله و مانند آن نویسنده داشتهها و یافتههای خود را با دیگران به اشتراک میگذارد.
این علم یا دستامد، مشاهده و تجربه و آموختههای خود اوست و یا از آن دیگری است و نویسنده انتقالدهنده و یا در نهایت گسترشدهنده آن است. یکی از انوع نوشتار که امروزه به سبب گسترش فناوری و توسعه مراکز علمی- پژوهشی، اهمیت بسیاری یافته است، «مقاله» است. رونق مقاله در غرب از قرن هجدهم میلادی و در زبان پارسی و به شکل امروزی آن از عصر مشروطه و با ظهور مطبوعات و روزنامهنگاری پدیدار شد.
در گذشته و در ادبیات پارسی، مقاله به فصلی از کتاب یا آغاز کتاب گفته میشود. همچنین اصطلاح «مقالات» برای کتابهایی به کار میرفت که در آن گفتار کوتاه بزرگان گردآوری میشود؛ مانند مقالات شمس تبریزی و مقالات مولانا (فیه مافیه).
این کتابها دربرگیرنده گزیدهای از سخنان عارفان و مشایخ است که از یک جمله یا یک بندنوشت (پاراگراف) تا چند صفحه را دربرمیگیرد.