کتاب دین و علم، نوشته ایان باربور با ترجمه پیروز فطورچی به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
کتاب دین و علم، ترجمه کتاب جامعی است که ایان باربور، در سال 1998 آنرا با عنوان دین و علم: مسائل تاریخی و معاصر منتشر ساخت. کتاب دین و علم که تلفیق سنجیدهای است از دو کتاب مسائلی در باب علم و دین و دین در عصر علم، علاوه بر اینکه بر پژوهشهای علمی متأخر مشتمل است، پژوهشهای دینی و کلامی جدید و نیز رویکردهای نو در بررسی تاریخ ارتباط علم و دین را نیز مدنظر قرار داده است.
نویسنده غرض از تألیف کتاب را کندوکاوی برای تعیین جایگاه دین در دوران علم و نیز ارائه تفسیری از دین معرفی میکند و درصدد آن است که بتواند هم پاسخگوی ایمان مذهبی باشد و هم به علوم معاصر عنایت داشته باشد. این کتاب به موضوع بررسی رابطه علم و دین می پردازد.
تاریخ ارتباط علم و دین دارای قدمت زیادی است، اما بررسی ارتباط علم و دین، به طور کلی و پیامدهای فلسفی ـ الهیاتی علوم معاصر، به طور خاص، تا اواسط قرن حاضر به صورتی متمرکز و منسجم انجام نشده بود. پس از نیمه نخست قرن حاضر بهتدریج بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان و عالمان الهیات، ضرورت بحث منسجمتری را درباره ارتباط علوم معاصر با دین، الهیات، اخلاقف فلسفه و ارزشهای انسانی احساس کردند و این جریان سرانجام به شکلگیری حوزه جدیدی به نام «علم و دین» انجامید و سازماندهی پژوهشهای گستردهای را برعهده گرفت.
تأثیر تفکر علمی بر اندیشه دینی در هیچ موردی بیش از تعدیل نقش خداوند در ارتباط او با طبیعت نبود. خداوند عمدتاً طراح «ماشین جهانی» تصویر میشد. هرچند کوششهای گوناگونی انجام میگرفت تا مجالی برای فعل مدام خداوند در نظم طبیعی و مکانیکی پیدا شود. تمثیل مورد علاقه بویل برای جهان، ساعت مشهور استراسبورگ بود.
او این تمثیل را به خوبی در احتجاج برای یک ساعتساز الوهی بهکار میگرفت؛ زیرا آشکار است که ساعت، ساخته تصادف نیست، بلکه اثر تدبیر «سازنده هوشمند» آن است؛ اما این تمثیل مشکلاتی را نیز که در یافتن هرگونه مجال برای فعل کنونی الهی مطح میشود، آشکار میسازد؛ زیرا ساعت بهمحض آنکه به کار افتد، مسیر مکانیکی و مستقل خود را طی میکند.