کتاب حقوق ادیان نوشته غلامرضا پیوندی و منتشر شده در سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است.
در خصوص حقوق ادیان چهار فرض قابل تصور است: نخست، مراد از موضوع حقّ دین، به حقّ خدا بازگشت میکند. فرض دوم، حقّ دین، حقی مستقل است که برای دین تعریف میشود. فرض سوم، حقّ دین به حقّ دینداران بازگشت میکند و در فرض چهارم، عبارت است از اینکه حقّ دین به حقّ دینداری بازمیگردد.
البته ممکن است کسی نسبت به فرضهای پیشگفته نقد داشته باشد یا به تعریف حقوق ادیان با ترکیبی از فرضهای پیشین برسد. در هر حال ناچاریم هرچند با مسامحه بپذیریم که دین به عنوان یک مجموعه دارای شخصیت حقوقی مستقل از حقهایی برخوردار است و به تبع آن دینداران به یک دین و دینداری نیز باید از حقوقی برخوردار باشند تا در برابر آن بتوان تکالیف و مقررات را وضع کرد.
در خصوص مفهوم شناسی دین اندیشمندان گاهی دین را به معنای مکتب و گاهی نیز در معنای دینداری تعریف کردهاند برخی دانشمندان اسلامی معتقدند که دین عبارت است از مجموع عقاید اخلاق قوانین و مقرراتی که برای اداره امور جامعه انسانی و پرورش انسانها به کار میرود گاهی همه این مجموعه حق و گاهی همه آن باطل و زمانی مخلوطی از حق و باطل است.
در میان اندیشمندان غیر مسلمان نیز تعاریف فراوانی ارائه شده است که از جمله آنها میتوان گفت: دین به معنای زندگی بشر در روابط فوق بشریاش میباشد؛ یعنی رابطه او با قدرتی که او به آن احساس وابستگی میکند صاحب اختیاری که او خود را در برابر آن مسئول میبیند و وجود غیبی که او خود را قادر به ارتباط با آن میداند، در آرمان وابستگی دینی مسئولیت و ارتباط به یکدیگر متعلقاند.