درآمدی بر سواد رسانه ای

معرفی کتاب درآمدی بر سواد رسانه‌ای

کتاب «درآمدی بر سواد رسانه‌ای» نوشتهٔ سیدحمیدرضا منتظری پور است و نشر برگ و باد آن را منتشر کرده است.

سواد رسانه‌ای (Media Literacy) در یک تعریف بسیار کلی عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که  براساس آن می‌توان انواع رسانه‌ها و انواع تولیدات آن‌ها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد. این درک به چه کاری می‌آید؟ به زبان  ساده، سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که  هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا این‌که میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد. سواد رسانه‌ای می‌تواند به مخاطبان رسانه‌ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه‌ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانه‌ای کمک می‌کند تا از سفره‌ی رسانه‌ها به گونه‌ای هوشمندانه و مفید بهره‌مند شویم.

سواد رسانه‌ای مانند نوعی تغذیه است. کسی که مهارت خوبی در تحلیل رسانه کسب کرده، می‌تواند نوع تغذیه دریافتی و رژیم خود را انتخاب کند. تنها سواد رسانه‌ای می‌تواند به فرد در تشخیص درست نوع تغذیه کمک کند. در غیر این صورت فرد دچار مسمومیت‌های ذهنی و فکری می‌شود و قدرت تشخیص درست و نادرست را از دست می‌دهد. افرادی که سواد رسانه‌ای پایینی دارند، دچار انتخاب‌های نادرست و هیجانات تلقینی رسانه می‌شوند. این گونه افراد کنترل تصمیمات و هیجانات خود را به رسانه واگذار می‌کنند و این موضوع تبعات خطرناکی برای جامعه و به صورت کلان کشور دارد. در کتاب «درآمدی بر سواد رسانه‌ای» سعی شده است به گونه‌ای مؤثر به سواد رسانه‌ای پرداخته شود. مطالعه این کتاب به افرادی که با رسانه‌های مختلف تعامل دارند، پیشنهاد می‌شود.

گزیده کتاب درآمدی بر سواد رسانه‌ای

نخستین مرحله و وسیله‌ی اساسی برای کسب مهارت‌های علمی و فنی، آموختن مهارت‌های سواد است. سواد پیش‌نیاز کسب توان تخصصی و دانش و وسیله‌ای ضروری جهت رسیدن به سطوح بالاتر علمی و تخصصی است. مهم‌ترین نیرویی که می‌تواند بر منابع مادی اثر بگذارد و آن را شکوفا سازد، توان و نیروی فکری و جسمی انسان‌ها است. پایه‌ی همه‌ی این نیروها، سواد است. سواد، شالوده‌ی آگاهی‌ها و تفکر انسان‌ها است.

طبق تعریف، سواد به طیفی از توانمندی‌های مورد نیاز برای برقراری ارتباط با دیگران از طریق گفت‌وگو، خواندن، نوشتن و استفاده از ریاضیات اطلاق می‌شود که با به کارگیری رسانه‌ها و فناوری‌های مختلف به ظهور می‌رسد و هدف آن ارتقای زندگی روزمره، مشارکت جمعی، حل مسائل بشری و توسعه‌ی ظرفیت‌های فردی و اجتماعی انسان و جامعه‌ی اوست. گروه کارشناسان سازمان ملل در سال ۱۹۴۸ سواد را این‌گونه تعریف می‌کنند: سواد عبارت است از توانایی خواندن و نوشتن یک نامه‌ی ساده به هر زبانی که شخص تکلم می‌کند و در سال ۱۹۵۱ تعریف جدیدتری ارائه شد؛ در این تعریف باسواد کسی است که بتواند مطالبی را خوانده، درک کند و بتواند وقایع ساده ی زندگی روزانه ی خود را بنویسد؛ کسی که خواندن بداند، نیمه باسواد شناخته می‌شود. همچنین در سال ۱۹۶۴ در تعریف سواد آمده است: باسواد کسی است که پس از کسب مهارت‌ها و آگاهی‌های اساسی بتواند در تمامی فعالیت‌های اجتماعی که مستلزم داشتن سواد است، به نحو مؤثری شرکت کند و با استفاده از توانایی خواندن و نوشتن و حساب کردن برای توسعه خود و جامعه‌اش گام بردارد.
سواد در تعاریف اولیه بیشتر به عنوان یک سواد ضروری شناخته می‌شود: سواد ضروری یک تعریف اولیه از فهم علائم اختصاری معنادار است و این که مردم برای ارتباط اولیه با هرکس از این علائم و ایده‌ها استفاده می‌کنند. این علائم ترکیبی از تجربیات به دست آورده شده که توسط فرد در طول زندگی حاصل  شده و از آمیختن آن‌ها با آموزه‌های دیگر تجربیات مهارتی در فرد ایجاد شده و این آموخته‌ها همراه با آموزش‌های بعدی فرد، سواد ضروری را در او به وجود می‌آورد که همان دانسته‌های علمی و تجربی شخص است: همانند آموزش خواندن که عبارت است از ترکیبی از تجربیات شنیده‌ها به اضافه‌ی گویش اولیه‌ی زندگی هر فرد همراه با توسعه خواندن و نوشتن مدرسه‌ای او که مهارت خواندن را به وجود می‌آورد. ارائه‌دهندگان ایده سواد ضروری برای افراد معتقدند که سواد ضروری باید بدون در نظر گرفتن مشخصات ذهنی و فیزیکی افراد در سن مشخصی همانند سایر افراد جامعه اعم از عادی و ویژه صورت گرفته و آغاز شود. همه افراد می‌توانند با توجه به گنجایش ذهنی و فکری خود از آن بهره مند شوند. این سواد باعث تغییراتی در رفتار و افکار افراد می‌گردد و ماحصل این تغییرات پیشرفت اجتماعی و ذهنی افراد مورد نظر است.