اباصلت هروی گوید: از ابوالحسن علی بن موسی اارضا(ع) شنیدم که می‌فرمود: رحمت الهی بر کسی باد که امر ما را زنده سازد. به ایشان گفتم : چگونه امرتان را زنده سازد؟ فرمود: سخنان ما را دریابند ، علم ما را بیاموزد و به مردم بیاموزانند. کتاب بررسی تحلیلی روایات تفسیری امام رضا(ع) یک طرح کلان پژوهشی است، که در 8 جلد سامان یافته است، گروهی از دانشجویان فاضل دانشگاه علوم اسلامی رضوی انتخاب شدند و زیر نظر اساتید عالم و برجستۀ این دانشگاه، به تتبع و احصای روایات تفسیری امام رضا(ع) ذیل آیات قرآن پرداختند و با بررسی منابع روایی معتبر و با بهره‌گیری از روش‌های نرم‌افزاری و غیر آن، به گردآوری این روایات همت گماشتند. در مرحلۀ بعد، به بررسی محتوایی این روایات پرداخته شد و در آن، ارتباط هر روایت با آیه تبیین گردید، واژگان مشکل هر روایت توضیح داده شد و روایات تفسیری، با نگاهی به دیگر روایات، آیات و تفاسیر مختلف تحلیل شده است.

گزیده کتاب بررسی تحلیلی روایات تفسیری امام رضا(ع)1

حضرت رضا(ع) ذیل آیۀ 99 سورۀ یونس، سبب نزول آن را این‌گونه بیان می‌فرمایند: ﴿وَلَوْ شاءَ رَبُّکَ لَآمَنَ مَنْ فِی الْأَرْضِ کُلُّهُمْ جَمیعاً أَ فَأَنْتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونُوا مُؤْمِنینَ﴾؛ (اگر پروردگارت می‏‌خواست تمام کسانی که بر روی زمین زندگی می‏‌کنند، همگی ایمان می‏‌آوردند، آیا تو می‏‌خواهی مردم را مجبور کنی تا مؤمن شوند؟)، امام(ع) فرمود: پدرم موسی بن جعفر از پدرش‏ جعفر بن محمّد و او از پدرش محمّد بن علی و او از پدرش علی بن حسین و او از پدرش حسین بن علی و او از پدرش علی بن ابی‌طالب(ع) نقل کرده است که مسلمانان به پیامبر اکرم(ص) عرضه داشتند: یا رسول اللّه! اگر آن کسانی را که بر آنها قدرت داشتی، مجبور می‌‏کردی مسلمان شوند، تعداد ما زیاد می‏‌شد و در مقابل دشمنان نیرومند می‌‏شدیم، حضرت فرمودند: من نمی‌‏خواهم با بدعتی که خداوند در مورد آن، دستوری به من نداده است، خداوند را ملاقات کنم و من کسی نیستم که بخواهم در کاری که به من مربوط نیست دخالت کنم. سپس، خداوند آیۀ فوق را نازل فرمود و معنای آیه این است که اگر خدا می‏‌خواست همه را مجبور می‏‌کرد که در دنیا ایمان آورند، همان‌طور که در موقع دیدن سختی‌ها در آخرت، ایمان می‌‏آورند و اگر این کار را با آنها انجام می‏‌دادم دیگر مستحقّ مدح و ثواب از جانب من نبودند، لکن من می‏‌خواهم از روی اختیار و بدون اجبار ایمان آورند تا مستحقّ احترام و اکرام و نزدیکی به من و جاودانگی در بهشت جاودان باشند. «آیا تو می‏خواهی مردم را مجبور کنی‏ که ایمان آورند؟».