کتاب اسرار عرفانی نماز اثر حجتالاسلام بهرام دلیر میباشد که توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به زیور طبع آراسته شده است.
خدای سبحان احاطه مطلق وجودی دارد و این احاطه مطلق فقط از آن حق است؛ اما احاطه وجودی عبد بستگی به تقرّب او به حضرت حق است هر چه متقربتر، از احاطه وجودی وسیعتر و قویتری برخوردار خواهد بود، بیتردید یکی از عوامل مهم تقرب به حضرت حق، عبادات است و در بین عبادات نماز از جایگاه ویژهای برخوردار است.
کتاب اسرار عرفانی نماز با رویکرد عرفانی، به اجزا و شرایط نماز میپردازد و معنویت متن محور را دنبال میکند. و معنویتهای منهای متن را به چالش میکشد.
نماز یک راهکار عرفانی برای وصال عبد به حق است و شناخت اسرارش موجب اشتیاق بیشتر نمازگزار به نماز شده و تقویت ارتباط عبد با حق را باعث میشود و همچنین باعث رویگردانی از معنویتهای منهای متن خواهد شد.
نهاد نهان انسان همیشه به دنبال کشف اسرار و رازهاست. عابد آشنا با راز عبادت متفاوت با عابدی خواهد بود که با اسرار عبادات بیگانه است. رازهای نهان عبادات واردشده در شریعت بیش از ابعاد آشکار آن است. در بین عبادات، نماز جایگاه ویژهای در شریعت دارد و آثار بسیاری برای آن برشمردهاند که در این تحقیق بدانها خواهیم پرداخت. اما آیا آثار نماز از شاخصههای ظاهر نماز است یا از باطن آن؟
ما بر این باوریم بسیاری از آثار نماز باید از آن باطن نماز باشد؛ چراکه ظاهر نماز در جغرافیای مسلمانان خوانده میشود. در کشورهای اسلامی اکثر مسلمانها نماز را اقامه میکنند یا میخوانند؛ اما با وجود نمازخوانهای فراوان، شاهد آثار نماز در جوامع اسلامی نیستیم؛ نه فرد دارای معراج میشود و نه جامعه از فحشا و منکرات دور میگردد. چرا چنین است؟ آیا مشکل از آن نسخهنویس است یا نسخه است و یا نمازگزار و عامل به نسخه؟
روشن است نسخهنویس که شارع است، مشکلی ندارد؛ شارع حکیم است و نسخه حکیمانه مینویسد و نسخهاش درمان دردهای فردی و اجتماعی مسلمانان میباشد. نسخه نیز هیچگونه مشکلی ندارد و بهیقین شفابخش میباشد. به نظر میرسد مشکل در رویکرد نمازگزار است.
یک بار با ظاهرگرایی به نماز مینگرد و بار دیگر با رویکرد باطنگرایی و عرفانی. رویکرد و اقبال عرفانی به نماز و آشنایی نمازگزار با اسرار و رازهای اجزا و شرایط نماز به نمازگزار شناختی میدهد که از رویکرد ظاهرگرایی چنین معرفتی برنمیآید. نمازی که اسرارشناسان میخوانند، هم کارساز و کارآمد در شخص نمازگزار است و هم در محیط اجتماعی آثار نماز را تضمین میکند. نماز بسیاری از عارفان و شهیدان نماز عارفانه بوده است. در زمانه ما نماز امام راحل یا نماز سردار دلها شهید حاج قاسم سلیمانی چنین نمازی بود.