کتاب مقیاس در اطلاعات و تحلیلهای مکانی به قلم توانای جینگ شیانگ ژانگ و پیتر اتکینسون و مایکل گودچایلد با ترجمهٔ نجمه نیسانی سامانی و سامان نادیزاده شورابه و یاسمن اسدی در انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.
مقیاس از مفاهیم اساسی در جغرافیا و علوم اطلاعات مکانی است که اندیشههای بنیادین مربوط به آن به دوران قبل از میلاد برمیگردد. در مطالعات جغرافیایی، دو مفهوم از فضا قابل استنباط و بررسی است؛ یکی فضا به معنای مختصات موقعیت مکانی و دیگری فضا به معنای مشخصات جغرافیایی هر مکان. بهطور مشخص در تبیین مفهوم «مقیاس» در جغرافیا و علوم اطلاعات مکانی، هر دو منظر باید بررسی شود، لذا با توجه به محتوای کتاب حاضر که بیشتر بر مفاهیم کمی مقیاس متمرکز است، بیشتر ابعاد مکانی فضا بررسی شده است.
مقیاس یکی از مفاهیم مهم در مهندسی، علوم کاربردی و همچنین صنعت است. کوچکترین خطا در تعریف مقیاس مناسب میتواند نتایج کل تحلیلها را بلااستفاده و نامطمئن سازد. مقیاس معانی متعدد داشته، حتی در یک حوزه به تنهایی چندین معنی متفاوت دارد و تنوع قابلتوجهی در این معنی در این حوزهها وجود دارد. این کتاب تلاش میکند تا برخی از این مسائل را حل کند و این ابهامات را با در نظر گرفتن رویکرد دقیق علمی به مقیاس و معانی مختلف آن در رابطه با جهان جغرافیایی کاهش دهد. در این راستا روشهایی را برای اندازهگیری جنبههای مختلف مقیاس و تغییر مقیاس از طریق افزایش و کاهش مقیاس، ارائه میهد. همچنین این کتاب درباره مقیاس و ارتباط آن با سیستمهای مختلفی که در حال حاضر در دسترس هستند و برای جمعآوری دادههای جغرافیایی، مدلسازی فرایندهای محیطی و اجتماعی، بصریسازی پدیدهها و توزیع آنها در بالای سطح و نزدیکی سطح زمین مورد استفاده قرار میگیرند، بحث میکند. احتمالأ در چند سال آینده تکنیکهای جدید برای کاهش مقیاس، روشهای نوین تجزیه و تحلیل، مدلهای جدیدی از مقیاس مکانی و زمانی و نظریههای جدید در مورد اینکه چگونه مقیاس تحت تأثیر فرایندهای اجتماعی و محیطی قرار میگیرد، پدیدار خواهد شد. کتاب حاضر تلاش میکند تا برخی از این مسائل را حل کند و این ابهامات را با در نظر گرفتن رویکرد دقیق علمی به مقیاس و معانی مختلف آن در رابطه با جهان جغرافیایی کاهش دهد.
در کتاب حاضر در 12 فصل به تبیین مبحث مقیاس و تأثیر آن بر تحلیلهای مکانی پرداخته میشود. در فصل اول، مقدمات و تعاریف اولیه شناخته میشود. در فصل دوم، روشهای نمایش دادههای جغرافیایی نشان داده میشود. در فصل سوم، روشهای اطلاعات مکانی بررسی شده و روش سنجش از دور با تأکید بیشتر وصیف میشود.در فصل چهارم، مدلهای مقیاس زمینآماری، میدانهای تصادفی و روشهای منظمسازی و نامنظمسازی واریوگرامها بیان میشود. در فصل پنجم، دادههای شبکهای و مدلهای مقیاس توضیح داده میشود. در فصل ششم به تشریح روشهای زمینآمار برای مقیاسبندی پرداخته میشود و در فصل هفتم، روشهایی برای مقیاسبندی دادههای شبکهبندی شده معرفی میگردد. در فصل هشتم، روش تلفیق دادههای چندمقیاسی با تأکید بر ادغام تصاویر بر مبنای موجکها نشان داده میشود و در فصل نهم، مفهوم مقیاس در تحلیلهای زمینی و روشهای افزایش و کاهش مقیاس این نوع دادهها بررسی میشود. فصل دهم به بررسی مقیاس در نگاشت کلاس- ناحیهای و رویکردهای افزایش و کاهش مقیاس اختصاص دارد. در فصل یازدهم، بحث محتوای اطلاعات با تأکید بر سنجش از دور، تشریح میشود. در فصل دوازدهم، رویکردهای زمینآمار برای اعبارسنجی و رویکردهای تحلیلی برای انتشار خطا توصیف میشود.
مخاطبان کتاب در درجه اول، محققان و مدرسان دورههای پیشرفته در مقطع کارشناسی یا فارغالتحصیلان در نظر گرفته شدهاند. بخشهایی از کتاب شامل معادلات ریاضی سنگین است، لذا علیرغم اینکه کتاب بر علم جغرافیا تمرکز دارد، به خوانندگان کتاب توصیه میشود حداقل در این زمینه و همچنین در آمار و ریاضیات، اطلاعات اولیه را داشته باشند.
اطلاعات مکانی یا مکان- مرجع کاربردهای زیادی در علوم مختلف، از جمله اقتصاد، محیطزیست و نیز حل مشکلات مکانی دارند و این موضوع آنها را به بخشی ضروی از زیرساخت جامعه مدرن تبدیل کرده است. امروزه فناوری های اطلاعات مکانی، مانند سیستمهای موقعیتیاب جهانی، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پیشرفت یکپارچه و روزافزونی دارند که به گسترش تولید و کاربرد دادههای مکانی و محصولات اطلاعاتی میانجامد. این عوامل انگیزههای مهمی را برای پژوهشهای بنیادی و ایجاد نقشه راه به منظور توسعه پایدار علم و فناوریهای مکانی فراهم کرده است...
علم اطلاعات جغرافیایی بهعنوان بنیان نظری و عملی، زیربنای پیشرفتها و کاربردهای فناوری مکانی قرار گرفته است. برخی از مسائل نظری در علم اطلاعات جغرافیایی، مانند نمایش جغرافیایی، اخذ و یکپارچهسازی دادههای مکانی، مقیاس و تحلیلهای مکانی- زمانی، مدلسازی و عدم قطعیت، در برنامه کار جوامع علمی، مانند مجمع دانشگاهی علم اطلاعات جغرافیایی، تحت بررسی هستند. مقیاس یکی از ابعاد اساسی در پژوهشها و کاربردهای مکانی است که از جنبههای مختلف اطلاعات و تحلیلهای مکان فراتر است.