کتاب «مزاجشناسی» نوشته علیرضا قاسمی است که در انتشارات نظری به چاپ رسیده است.
تمامی جنبههای زندگی ما تحت تأثیر طبیعت بدنمان قرار دارد، نوع غذایی که میخوریم، میتواند تاثیرات بسیار مهمی بر تمامی اعضای بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و معده و کبد و کلیهها داشته باشد، در بعضی از انواع مزاج، خوردن یک غذای نامناسب میتواند عواقب زیادی داشته باشد. در سادهترین حالات آن میبینید، مثلاً افرادی که حتی با خوردن یک عدد خرما بدنشان جوش میزند، غذای نامناسب با مزاج شما میتواند موجب تغییرات خواب، حالت عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستی، نشانه های درگیر ی کبد و قلب و اندامهای تناسلی را نشان دهد، نوع نوشیدنیها، لباسها، هوای استنشاقی، مقدار حرکتها و استراحت روزانه و چگونگی دفع و حالتهای عصبی و روانی، مستقیماً مرتبط با حالات طبیعی یا مزاجی است، بنابراین برای داشتن زندگی سالم و طبیعی، وزن مناسب، و آرامش روحی، همه ما نیازمند به شناختن مزاج یا طبیعت خود هستیم.
مزاجشناسی بهعنوان یکی از راهکارهای طب سنتی در ایران شناخته میشود که با استفاده از آن، پزشکان طب سنتی به درمان بیماریهای مختلف میپردازند. به عبارتی، اشخاص با استفاده از علم مزاجشناسی میتوانند به درک مزاج هر شخص بپردازند و در نهایت در تشخیص و درمان بیماری، آنها را یاری کنند. علیرضا قاسمی در کتاب «مزاجشناسی» ابتدا اخلاط چهارگانه و انواع مزاج را مورد مطالعه قرار داده، سپس شرح میدهد که برای درمان و غلبه بر آنها چه باید کرد. مطالعه این کتاب به علاقهمندان طب سنتی پیشنهاد میشود.
عمر انسان چهار مرحله دارد و هر مرحله به علت تغییرات مختلفی که به همراه دارد، دارای مزاجهای مختلفی است. مثلاً از لحظهی تولد تا سیسالگی طبع دم و صفرا، در سن جوانی یعنی از 30 تا 40 سالگی طبع صفرا، در میانسالی یعنی از 40 تا 60 سالگی طبع سودا و در پیری یعنی بعد از 60 سالگی طبع بلغم در فرد غلبه دارد. هر وقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به خشکی داشته باشد او در طول عمر خود به جوانان شباهت بیشتری دارد. هر وقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به سردی و رطوبت داشته باشد شخص در طول عمر خود از نظر ویژگیهای ظاهری و رفتاری، به افرد پیر شباهت بیشتری دارد. هر وقت انسان به سنی برسد که مزاج او در آن مرحله مانند مزاج اصلیاش باشد، دچار بدحالی و بیماری میشود؛ زیرا که دو مزاج از یک نوع در بدن او افزایش پیدا کرده است. برای مثال شخصی که مزاج اصلیاش گرم و خشک است، وقتی به سن جوانی برسد، دچار بیماری میشود؛ زیرا طبع گرم و خشک در بدن او افزایش پیدا کرده است؛ به همین دلیل بدن این فرد از حالت تعادل فاصله میگیرد و این حالت تا زمانی که شخص مرحلهی جوانی را پشت سر بگذارد، ادامه دارد. اما برعکس اگر شخصی مزاج اصلیاش سرد و مرطوب باشد، در مرحلهی جوانی به حالت سلامتی و شادابی میرسد، زیرا در جوانی گرمی و خشکی در بدن افزایش پیدا میکند و باعث تعادل سردی و رطوبت در بدن این فرد میشود. امروزه محدودهی سنی غلبهی اخلاط تغییر کرده است. برای دم از جنینی تا 17 سالگی، برای صفرا از 17 تا 35 سالگی، برای سودا از 25 تا 51 سالگی و برای بلغم از 51 سالگی به بالا میباشد.