کتاب ثبتهای حسابداری بهای تمام شده نوشته سرکار خانم ندا رضایی منتشر شده در نشر متخصصان.
در بخشی از این کتاب میخوانیم:
در راستای مقاصد گزارشگری، حسابداری به دو گروه عمده حسابداری مالی (گزارشگری برون سازمانی) و حسابداری مدیریت (گزارشگری درون سازمانی) تقسیم شده است. وظیفه فراهم آوردن اطلاعات مرتبط با هزینهها برای هر دو گروه حسابداری (مالی و مدیریت)، برعهده حسابداری صنعتی میباشد؛ درواقع حسابداری بهای تمامشده حوزه مشترکی میان حسابداری مالی و مدیریت است.
از ابتداییترین اهداف حسابداری صنعتی میتوان به محاسبه بهای تمامشده (کالای ساخته شده – کالای فروش رفته) اشاره نمود؛ بنابراین کسب شناخت از بهای تمامشده محصولات در دنیای تجاری امروزی از اهمیت بسزایی برخوردار است یا به عبارتی موفقیت در هر نوع کسبوکار زیر سایه شناخت و استفاده از روشهای بهای تمامشده محصولات محقق خواهد گردید.
در همین راستا در این کتاب ابتدا به شرح کلیات؛ مجموعه ثبتهای بهای تمامشده محصولات و حل مسائل کاربردی میپردازیم.
حسابداری صنعتی
حسابداری صنعتی شاخهای از حسابداری است که با هزینهیابی محصول سروکار دارد. هزینهیابی محصول، اطلاعات مورد نیاز را برای تهیه صورتهای مالی و قیمتهای تمامشده کالاهای موجود و قیمت تمامشده کالاهای فروشرفته را در زمینه حسابداری مدیریت مینماید. درکل وظیفه آن شناخت، جمعآوری، پردازش و گزارشگری اطلاعات مرتبط با عوامل بهای تمامشده و محاسبه بهای تمامشده محصولات و همچنین ارائه روشهای کاهش بهای تمامشده تولید از طریق تجزیه و تحلیل گزارشهای مالی میباشد.
دیدگاههای متفاوتی نسبت به ارتباط حسابداری صنعتی با حسابداری مالی و مدیریت وجود دارد که صرفنظر از همه آنها میتوان اینگونه بیان نمود، حسابداری صنعتی بخشی از سیستم کلی اطلاعات حسابداری است که اطلاعات مرتبط با هزینه را برای استفادهکنندگان در هردو زمینه حسابداری مالی و مدیریت فراهم مینماید. درکل، حسابداری صنعتی حوزه مشترکی میان حسابداری مالی و حسابداری مدیریت است.
شرکتهای تولیدی
واحدهای اقتصادی را از نظر نوع فعالیت در سه گروه تولیدی، خدماتی و بازرگانی تقسیم مینمایند. شرکتهایی را که مواد اولیه و کالاهایی را خریداری و آنها را تغییر شکل میدهند و یا به کالای دیگری تبدیل میکنند و به فروش میرسانند، شرکتهای تولیدی میگویند. شرکتهای تولیدی با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالا میپردازند (منظور از عوامل تولید مانند مواد اولیه، دستمزد و... است).
اهمیت محاسبه بهای تمامشده محصولات
مهمترین آن اطلاعات مفیدی است که در اختیار مدیران یا مسئولان مربوط قرار میگیرد تا با کمک آن تصمیماتی را در آینده اخذ نمایند؛ زیرا تصمیمات بلندمدت و کوتاهمدت با توجه به گزارشهای بهای تمامشده کالا و محصولات انجام میشود؛ بنابراین مدیران محاسبه بهای تمامشده کالا را بررسی میکنند و با درنظرگرفتن تأثیر مختلف عوامل دیگر، اقداماتی مانند کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری را انجام میدهند. همانطور که میدانید بهای تمامشده شامل گزارشات دقیق و کاملی از قیمت مواد اولیه، دستمزد و هزینههای سربار است که مدیران با استفاده از این اطلاعات بهدنبال راههایی برای کاهش هزینهها در بخشهای مربوط میباشند.
فرآیند تولید
فرایند تولید شامل 3 مرحله کلی به شرح زیر است:
مواد اولیه (قبل از شروع تولید)
کالای در جریان ساخت (تولید شروع شده، اما به اتمام نرسیده است)
کالای تکمیل شده (تولید پایان یافته است)
در حسابداری صنعتی منظور انباشت بهای تولید و انتساب آن به محصولات تولیدشده در این سه مرحله به ترتیب از حساب مواد اولیه، موجودی کالای در جریان ساخت و موجودی کالای ساختهشده استفاده میشود.
اقلام بهای تمامشده برحسب وظایف و گرایش به دو گروه مربوط (قابل اجتناب) و نامربوط (غیرقابل اجتناب) تقسیم میشود. اقلام مربوط در دورههای مالی آینده انتظار وقوع آن نیز میباشد و تعداد آن با راهحلهای مختلف تغییر میکند، اما اقلام نامربوط در گذشته رخ داده است و با اتخاذ هرگونه تصمیمی در دوره مالی جاری یا آینده تغییری نمیکند و در راهحلهای مختلف تعداد این اقلام یکسان است.