کتاب جزیره نشین سرگردان pdf

معرفی کتاب جزیره نشین سرگردان

کتاب جزیره نشین سرگردان (جستارهایی درباره ی آثار سیمین دانشور) تألیف زهرا طهماسبی نمینی، به بررسی همه ی جهات فکری و هنری زندگی بانوی داستان نویس ادبیات ایران زمین می پردازد و با هدف به دست دادن شناختی از سبک مضامین و تکنیک های داستان و رمان های سیمین دانشور نوشته شده است و تا حد امکان پرده از کژتابی های درک آثار نویسنده برمی دارد.

در کتاب جزیره نشین سرگردان هدف فقط نقد آثار سیمین دانشور است و اگر به نکته ای اصرار ورزیده و از دیگر نکات چشم پوشیده شده، نویسنده جویای حقیقت و اصالت آثار نویسنده بوده است. تردیدی وجود ندارد که این کتاب کامل نیست و در واقع پاسخ به کسانی است که می خواهند آثار سیمین دانشور را بشناسند و با خوانش آثار این نویسنده ارزیابی مختصری نیز از آن داشته باشند. در این فرصت اندک، راه های رفته ی دانشور را دوباره می پیمایید و ناگفته پیداست که این مسیر بی خطا نخواهد بود.

نقد آثار سیمین دانشور کار بسیار دشواری است. ابتدا به دلیل اینکه دانشور نخستین بانوی داستان نویس ادبیات ایران زمین است که مجموعه داستانی به چاپ رسانده و دیگر، او همسر جلال آل احمد است که، در دوران طلایی ادبیات ما، از روشن فکران بزرگ آن زمان بوده است. روشن فکرانی که خود را ملتزم و متعهد می دانستند، با جامعه نفس می کشیدند و جامعه با آن ها نفس می کشید. نوشته های دانشور آکنده از التزام و تعهد است.

وی از ژرفای هستی و انسانیت سخن می گوید. سخن از حقیقت و واقعیت های اجتماعی در آثار او موج می زند. صحنه ها و وقایع تاریخی دوران زندگی اش را به تصویر می کشد. هر چند دانشور بیشتر با رمان «سووشون» شناخته شد؛ اما داستان کوتاه ها و رمان های دیگرش نیز قابل تأمل و بحث برانگیز هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.

او از نویسندگانی است که با نویسنده ای دیگر، زیر یک سقف، زندگی کرده است. بر خلاف عقیده ی لئونارد بیشاب که معتقد بود: «با نویسنده ی دیگر ازدواج نکنید» با جلال، زندگی ادبی خوب و خوشی داشت. جلال آل احمد نیز به عنوان همسر دانشور جزء آن دسته از روشن فکرانی بود که در جریانات ادبی بسیار تأثیرگذار بوده است. نام جلال آل احمد در تاریخ ادبیات ایران به ثبت رسیده و به قول جلال، سیمین نخستین نقاد کارهای او بوده است.

دانشور در دوره ی زندگی هنری اش پیوند ژرف با اندیشه های گوناگون داشته است. فلسفه، عرفان و سیاست را در آثارش مطرح می کند و می کوشد گرایش های گوناگون را در قالب شخصیّت های رمانش بیان کند. گرایش عرفانی یکی از شخصیت ها در رمان «جزیره ی سرگردانی» گواهی بر این ادعاست.

 کتاب جزیره نشین سرگردان نخستین اثر تحلیلی و نقد در زمینه آثار دانشور نیست آثار متعددی به چاپ رسیده است که در آن ها نقد آثار دانشور به چشم می خورد. از این میان، می توان به «جدال نقش با نقاش» اثر هوشنگ گلشیری، «بررسی داستان امروز» از زکریا مهرور، «صد سال داستان نویسی» اثر حسن میرعابدینی و «درنگی بر سرگردانی های شهرزاد پسامدرن» از جواد اسحاقیان، مقاله ی شهرزاد پسامدرن (ادبیات و فلسفه، دی ماه 81) دکتر حسین پاینده و مقالاتی در کتاب داستان کوتاه در ایران، جشن نامه ی سیمین دانشور با عنوان بر «ساحل جزیره ی سرگردان» به کوشش علی دهباشی و... اشاره کرد.

گزیده کتاب جزیره نشین سرگردان

دانشور در رمان «سووشون» به این اصل برای رهایی گروهی از انسان ها در تلاش بوده است. سووشون تاریخ سیاسی اجتماعی معاصر است که در اوایل دهه ی بیست در شهر شیراز به وقوع پیوسته است. اهمیت این سال ها تا اندازه ای بوده که نویسنده تلاش داشته است؛ تا با نگاشتن رمانی در این باره، محدوده ی این ایّام را در یاد و خاطره ی خوانندگان به ثبت برساند و با بیان شرایط و حوادث، انسان و انسانیّت و وضعیّت او را در آن شرایط خاص را به تصویر بکشد. دانشور با انتشار اولین رمان خود فضای ادبی را که به تمامی زیر سلطه ی مردان بود تحت تأثیر قرار داد و به عنوان اولین زن نویسنده پا به فضای ادبی ایران گذاشت و پس از مجموعه داستان کوتاه، رمان «سووشون» را منتشر کرد. یکی از رازهای موفقیت سووشون این است که دانشور موضوعی کلیشه ای stereotyped را برای رمان انتخاب نکرده است.

نقل رمان در «سووشون» به ثبت روزمره ی وقایع عینی و حوادث سیاسی در شهر شیراز است. بر اساس آمار و ارقام معتبر رمان «سووشون» جزء آن دسته از رمان هایی است که با استقبال بسیاری مواجه شده است و یکی از دلایل موفقیّت دانشور در این رمان در واقع رویکرد انتقادی او بر اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه است. دانشور تنها بر تکنیک تکیه نداشته است و درمحدوده ی متن به بازی زبانی کشیده نشده است. این رمان مبتنی بر موقعیت (situation) روایت می شود و در این موقعیت مسئله ای تازه بیان می شود، که این در حقیقت کلیشه ای نیست. نویسنده در سووشون، با فضاسازی ها، تجربه ای متفاوت را به خوانندگان ارمغان می دهد.

 قصه ی سووشون محور دارد، که اگر این محوریت رعایت نمی شد می توانست به متن آسیب برساند. با محور داشتن قصه، خواننده مسیر توالی حوادث را در ذهن خود سامان می دهد و پیگیری می کند. خواننده در درجه ی اوّل از نظر ذهنی با قصّه ارتباط حاصل می کند، بعد با تکنیک های نوشتاری. فکر اصلی رمان پرداختن به انسانی مبارز است، به همین دلیل، در سرتاسر داستان، شاهد درگیری یوسف - قهرمان داستان - با آدم های خود فروخته ایم. یوسف، شوهر زری، روشن فکر و متکی به ارزش های بومی، حاضر نیست با فروش آذوقه به بیگانگان بر وسعت قحطی بیافزاید. دانشور با انتشار رمان «سووشون» به عنوان یکی از رمان های ماندگار در ادبیات داستانی ایران توانست از طریق آثار ادبی خودش در کنار دیگر اعضای جامعه ی خود در مشارکت های سیاسی و اجتماعی آن زمان سهیم شود.