کتاب تعلق مجموعه سخنان آیت الله حائری شیرازی نسبت به جایگاه تعلق به عنوان محور تحول در انسان است. کتاب تعلق درس های اخلاقی آیت الله حائری شیرازی است که با نگاهی نو، به محورهای اصلی تحول در وجود انسان می پردازد. استاد در ابتدای کتاب می نویسد: «دغدغه می خواهیم ببینیم اثر اخلاق در اسلام چیست و موضع آن کجاست و به عنوان شروع، درباره پیداکردن ارزش اخلاق و موضع آن ازنظر اسلام بحث می کنیم.
اخلاق یعنی موضع گیری انسان در قبال مسائلی که با او مرتبط است. این موضع گیری نتیجه دو چیز است: یکی آگاهی و دیگری تعلق. » ایشان بر همین اساس به بحث تحول در وجود انسان می پردازد.
مباحث کتاب تعلق در بخش هایی با این عناوین تدوین شده است: جایگاه اخلاق در اسلام، محور تحول در وجود انسان، حب الدنیا رأس کل خطیئه، موضع انسان در برابر دنیا و حقیقت خودش، نفسانیت، آرزو، ذکر، انسان بین دو کشش، سیر و تیه و پرسش و پاسخ.
چرا انبیا میگویند «حُبُّ الدُّنیا رَأسُ کُلِّ خطیئة» ؟
این روایت میگوید ریشۀ هر خطایی حب دنیاست؛ یعنی انحراف انسان از مسیرش بهدلیل جذبشدن او بهسوی دنیاست. پس برای کارهای درستی که انسان انجام میدهد، باید دلیل دیگری وجود داشته باشد؛ یعنی باید معلوم کنیم که انسان شیفته و جذب چه مطلبی میشود که درستکار میشود؟ روشن شد هر آنکس که شیفتۀ دنیا میشود منحرف میشود. حالا باید این مطلب را پیگیری کنیم که شیفتۀ چه چیزی بشود که درستکار شود؟ یعنی وقتی فرض کردیم حب دنیا رأس هر خطاست، حب چه چیزی رأس مستقیمشدن است؟ در مقابلِ حب دنیا، چه حبی را مطرح میکنیم و چه جاذبهای را میشناسیم که انسان را مستقیم کند؟
چرا حب دنیا انسان را زمینگیر میکند؟ بهدلیل اینکه انسان موجودی است که میخواهد از دنیا پرواز کند. دنیا ظرف نَشوونمای انسان است؛ دنیا مدفن انسان نیست. انسان میآید در این دنیا و نَشوونمایی میکند تا آنجا که این دنیا ظرفیت آن نشوونما را برای انسان دارد. بعد از آن، انسان به محل دیگری منتقل میشود که در آنجا نشوونمایَش نوع دیگری است. پس تا آن زمان که انسان از دنیا فاصله میگیرد و به دنیا پشت میکند و میخواهد دنیا را رها کند، در حال اوج است.