کتاب حکمروایی نوین شهری (جلد دوم)

کتاب حکمروایی نوین شهری: رویکردها، مفاهیم، مسائل و چالش ها (جلد دوم)، حاوی مطالب ارزشمندی از استادان برجسته مطالعات فرهنگی و اجتماعی شهری، با رویکرد میان رشته ای، انتقادی و کاربردی متمرکز بر این حوزه نگاشته شده.

در جلد دوم این اثر، مقالاتی با درون مایهٔ نهادهای اجتماعی در مدیریت شهری (شورایاری، سازمان های محله محور و طرح مدیریت محله)، بازشناسایی چالش های حقوقی شهرداری به منزلهٔ نهاد اجتماعی و همچنین مقالاتی دربارهٔ بررسی سیر تحول شهرداری تهران، از سازمانی خدماتی تا نهادی اجتماعی وجود دارد.

در شهرهای در حال پیشرفت پژوهش های اجتماعی و فرهنگی شهری، بخش ضروری و مهم فعالیت های سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای مدیریت شهر است. با وجود داشتن شباهت ها، نباید این نوع پژوهش ها را همانند پژوهش های بنیادی دانشگاهی دید؛ زیرا تعریف مدیران و کارگزاران و فعالان پژوهش شهری، با تعریف های رایج در کتاب های برنامه ریزی و مدیریت شهری دانشگاه ها متفاوت است.

طبق نظریات مدیران شهری، پژوهش های اجتماعی و فرهنگی شهری، باید بتواند دانش فرهنگی عمومی حیاتی برای زیستن در شهر و نیازهای شهری، فعالیت شهری و کسب و کار و اشتغال در محیط شهری را برآورده کند؛ بنابراین پژوهش های یاد شده، باید رویکردی کیفی و فرارشته ای داشته و از دستاورد حوزه های مختلف علوم انسانی مانند جغرافیا، برنامه ریزی، جامعه شناسی، انسان شناسی و مانند این ها به گونه ای کارآمد و سودمند بهره ببرد تا به کار مدیریت شهر و زندگی در شهر بیاید.

همانطور که می دانید هم اکنون پژوهش اجتماعی و فرهنگی شهری، تحت تأثیر دگرگونی های تاریخی و فناورانه، نیازهای نو شونده و اقتضائات جامعه شهری، نیازمند بازتعریف است. افزون بر این باید دانست که رویکردها و بینش غالب پژوهش اجتماعی و فرهنگی شهری که در سایر جوامع رایج هستند، ضرورتاً راهگشای مسائل و مشکلات همه جامعه ها نیستند و هر جامعه ای باید به اقتضای موارد منحصر به فردی که با آن ها درگیر است، رویکرد و روش متناسبی را در پیش گیرد.

بر این اساس تحقیقات اجتماعی و فرهنگی شهری، خود نوعی فعالیت فرهنگی مرتبط به جامعه هدف است و افرادی که در کار پژوهش شهری هستند، نخبگان فعالان فرهنگی هستند که در راستای تحقق هدف های توسعه گرا، بهبود وضعیت شهر را توسعه می هند.

در بخشی از کتاب حکمروایی نوین شهری: رویکردها، مفاهیم، مسائل و چالش ها (جلد دوم) می خوانیم:

برای تعریف وضعیت مطلوب فرهنگی نهاد شهرداری، باید فرایندی را که شامل مراحل زیر است، طی کنیم: 1) مشخص کردن تعریفی از نهاد اجتماعی؛ 2) مشخص کردن مهم ترین ویژگی نهاد در ارتباط با وضعیت مطلوب فرهنگی حاکم بر آن و ارائه تعریفی عام از وضعیت مطلوب فرهنگی یک نهاد با استفاده از مفاهیم نظریه روش تحلیل گفتمان طرح شده در بخش نخست مقاله؛ 3) ترسیم وضعیت مطلوب فرهنگی شهرداری با استفاده از آگاهی های به دست آمده در دو مرحلۀ قبل. در این قسمت به دو مرحلۀ نخست می پردازیم و برای ورود به مبحث نهایی یعنی ترسیم وضعیت مطلوب فرهنگی شهرداری به منزلۀ نهاد اجتماعی، آماده می شویم.

از آنجا که به مرحلۀ نخست و بخشی از مرحلۀ دوم این فرایند در کوششی دیگر (فاضلی و فتاحی، 1390) پرداخته شده است، در ارتباط با این مراحل صرفاً به ارائه مختصری از آن در این بخش اکتفا می شود. به اعتقاد ما، نهاد مجموعه ای از انتظارات فردی به اشتراک گذارده شده دربارۀ کنش جمعی خود تحکیم بخش در یک موقعیت اجتماعی است که به یک یا چند نیاز در درون جامعه پاسخ گفته و دارای ابزار ارتباطی خاص خود برای برقراری روابط در درون و بیرون از ساختار خود بوده و اهداف، قواعد و سنت ها دربارۀ اینکه کارها در درون آن چگونه باید انجام بگیرد، با ارزش ها اشباع شده است. نهاد به کمک ابزار ارتباطی، اشباع ارزشی و انتظارات فردی مشترکی که میان کنشگران ایجاد می کند، خصیصۀ هماهنگ کننده بودن دارد و فائق آمدن بر مسئله هماهنگی برای کنش جمعی را تسهیل می سازد (فاضلی و فتاحی، 1390).