نقد ترجمه

معرفی کتاب نقد ترجمه

کتاب نقد ترجمه نوشته کاتارینا رایس با ترجمه عبدالرضا باقرزاده‌نیم‌چاهی در انتشارات برگ و باد منتشر شده است. در عصری که دنیا همواره در حال کوچکتر شدن است، زمانی که ملل مختلف به طور روزافزون به یکدیگر نزدیکتر می‌شوند و لزوم تبادل اطلاعات و عقاید در سرتاسر مرزهای شفاهی و کتبی تبدیل به حقیقتی از زندگی شده است، ارتباطات بدون ترجمه اقناع‌‌ناشدنی شده است.

به‌طور خاص در تلاش‌های علمی بین‌المللی برای تبادل نتایج تحقیقات با سرعت و دقت اهمیت پیدا کرده است، نه‌تنها به این دلیل که بینش‌های نو را بتوان به اشتراک گذاشت، بلکه برای جلوگیری از تکرار غیرضروری پژوهش و تحقیق. مترجمان و مترجمان شفاهی مدت‌ها است در سیاست‌های بین‌المللی به کار گرفته شده‌اند و اکنون به‌طور فزاینده در کنفرانس‌های بین منطقه‌ای، اقتصادی، صنعتی و علمی حضور دارند. در نهایت، ترجمه‌ی اثرات ادبی و نمایشنامه‌ها برای تفریح و سرگرمی، نقش مهمی در تبادل متقابل میان فرهنگ‌ها است.

اهمیت محض و غیرقابل انکار ترجمه در دنیای امروز مستلزم توجه خاص به کیفیت ترجمه‌ها است. اما این تنها انگیزه برای اهمیت دادن به اصول ارزشیابی ترجمه‌ها نیست. ترجمه‌های ضعیف بسیاری، انجام و منتشر شده است. علاقمندی به ترجمه‌های بهتر را می‌توان با اصول معقول‌تر در مبحث نقد ترجمه در افراد برانگیخت. ترجمه از منظر آموزشی و نیز توسعه‌ی شیوه‌های عینی ارزشیابی، مزایایی خواهند داشت، زیرا راهی عالی و حتی جذاب برای تکمیل آگاهی زبانی و بسط افق‌های زبانی و فرازبانی نقد خواهد بود. و در نهایت، پژوهش دقیق در مورد تمام قابلیت‌ها و محدودیت‌های نقد ترجمه ضروری است، زیرا وضعیت کنونی این هنر در هاله‌ای از ابهام است. استانداردهایی که نقدها اغلب ارائه می‌دهند به طور کلی قراردادی است، به‌طوری‌که  اعمال آن ها درک درستی از فرایند ترجمه به دست نمی‌دهد.

هدف کتاب نقد ترجمه، تنظیم رده‌بندی و معیارهای عینی برای ارزشیابی تمام انواع ترجمه است. مهم است یک چارچوب کلی ایجاد شود که طیف کامل استانداردهای مرتبط با ترجمه‌های فردی خاص را در خود جای دهد. این امر به شناختی منتهی می‌شود که انواع مختلف متن، انواع مختلف استانداردها را ایجاب می‌کند.

سنخ‌شناسی متن مورد ترجمه، اولین گام برای تعیین طبقه‌بندهای ادبی، زبانشناسی و کارکردشناختی است که نقاط ارجاع را فراهم می‌آورد و به وسیله‌ی آن یک ترجمه‌ی معین ارزشیابی می‌شود. وقتی این پرسش‌های اولیه روشن شد، محدودیت‌های نقد ترجمه باید مشخص و دسته‌بندی‌ها انجام شود تا بدون تناقض از عینیت قضاوت‌ها اطمینان حاصل شود یا ذهنیت نمود یابد.

گزیده کتاب نقد ترجمه

هنوز سنت متداول محدود کردن نقد به متون ترجمه ممکن است میزانی از توجیه دربرداشته باشد، دست‌کم در مورد متون ادبی. این نوع نقد، صرفاً بر مبنای ترجمه در زبان مقصد بدون لحاظ کردن متن اصلی، فقط در صورتی می‌تواند سودمند باشد که محدودیت‌های ذاتی آن تصدیق شود. چه چیزی در گستره‌ی این محدودیت‌ها نهفته است؟ قضاوت ترجمه هرگز نباید تنها و منحصراً بر مبنای صورت متن در زبان مقصد صورت گیرد.

اگر ترجمه یک رمان است، نقد ترجمه ممکن است آن را نمونه‌ای از ادبیات نازل قلمداد کند، در حالی که در حقیقت مترجم صرفاً قادر نبوده است ابزارهای محتوا، ساختار و سبک متن را یکپارچه سازد. یک قضاوت قطعی فقط در صورتی ممکن است که نارسایی‌های آن نیز قابل مشاهده باشد و در منبع ترجمه نشان داده شود. باید مشهود باشد که تحلیل و ارزشیابی متن ترجمه شده می‌تواند در جایگاه سطح اول قرار گیرد اما باید با سطح دوم و لازم‌الاجرای مقایسه با متن منبع دنبال شود.