کتاب تاریخ زمانسنجی و صنعت ساعتسازی نوشته نادر کریمیان سردشتی است که به همت انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. این کتاب در نوع خود، نخستین پژوهش گسترده راجع به مقولۀ تاریخ زمانسنجی و ساعتسازی است. شیوۀ نگارش اثر بر اصل مفاهیم لغوی، علمی، فلسفی، ادبی و دیدگاههای لغتشناسان، ادبا، حکما، متکلمان و فلاسفه جدید و قدیم تبیین شده است.
رویداد عظیم تاریخ بشر یعنی زمانسنجی از مهمترین وقایع در بسط و توسعۀ علوم بوده است. زمانسنجی امروزه آنچنان پیشرفت کرده که منجر به ساخت عالیترین و پیشرفتهترین ساعت تاریخ بشر شده است. تألیف و نگارش کتابی با عنوان تاریخ زمانسنجی برای هر نویسندهای کاری سترگ و طاقتفرسا به نظر میرسد، ولی اسناد و مدارک و باستانشناسی تا حدودی این نقیصه را جبران مینماید. هرچند جذابیت موضوع در انگیزۀ پدید آمدن این اثر تأثیر ژرف داشت. افزون بر اینکه جای چنین پژوهشی در تاریخ علم خالی بود.
مجموعۀ فوق شامل پنج فصل است. فصل اول کتاب به مقولات «زمان»، «وقت» و «ساعت» اختصاص یافته است. در فصل دوم «تاریخ صنعت ساعت» گزارش شده و به کلیات تاریخ ساعتسازی در آسیا و اروپا نیز پرداخته شده است. فصل سوم به معرفی و تاریخچۀ انواع ساعت از کهنترین دورانها تا عصر کنونی اختصاص داده شده و انواع گوناگون ساعت همچون خورشیدی، آتشی، شنی، آبی و مکانیکی تا ساعت اتمی شرح و توصیف شده است. در فصل چهارم «تاریخ صنعت ساعت در دو دورۀ تمدن اسلامی» بیان شده است. در فصل پنجم که بخش پایانی کتاب است به «تاریخ صنعت ساعت در ایران» (دوره پیش از اسلام و دوره اسلامی) پرداخته شده و همچنین در این فصل خدمات و فعالیتهای علمیـ مهندسی ایرانیان در زمینۀ ساعت بیان شده، بهویژه اختراعات محمد حافظ اصفهانی را که از نوابغ برجستۀ ایرانی در قرن نهم و دهم هجری قمری بود به تفضیل آمده است.
ملاصدرا معتقد است که وجود اشیا تدریجی است و آن به آن ذرات وجود اشیا موجود و معدوم میشوند و صورت ذهنی زمان اجزای گذشته و آینده را به هم ربط داده همه را با هم ادراک نموده وجودهای متعاقب جسم را یکی میبیند.
او از افلاطون نقل کرده است که انفعالات در احساس بصری ذرّی و متعاقب به یکدیگرند که در آنات متتالی حاصل میشوند و صورت وحدت آنات متتالی ادراکی را «زمان» دانسته است و این تحقیق مطابق است با مطلبی که کانت در موردی که بین خارجی بودن و ذهنی بودن اشیا جمع کرده گفته است. زمان صورت ارتباط بین انفعالات نفسانی است که از مؤثرات خارجی در نفس حاصل میشود.