کتاب علوم انسانی غربی و اسلامی
با نگاهی به اندیشه های مقام معظم رهبری (مد ظله)
- معرفی کتاب
- مشخصات کتاب
معرفی کتاب علوم انسانی غربی و اسلامی (مبانی و پیامدها)
در کتاب علوم انسانی غربی و اسلامی (مبانی و پیامدها)، اثر غلامرضا پیشقدم، جواد ایروانی و حسن خرقانی؛ پس از مفهوم‌شناسی ماهیت علم و علوم انسانی اسلامی نقاط قوت منظومه فکری اسلام در تولید علم نسبت به منظومه فکری غربی، بیان می‌شود و سپس چرایی و چگونگی تولید علم دینی از نگاه رهبری و تفاوت‌های بنیادین دانش اقتصاد از منظر اسلام و غرب، بررسی می‌شود.
در ادامه تفاوت‌های میان مبانی علوم انسانی غربی و علوم انسانی اسلامی، بازگو و منظومه فکری غربی و اسلامی در تولید علم، مقایسه می‌شود. در پایان، تفاوت‌های اصولی دانش سیاست در اسلام و غرب و ماهیت علم و تأثیرپذیری آن از نظام‌های ارزشی، تبیین می‌گردد.
گزیده کتاب علوم انسانی غربی و اسلامی (مبانی و پیامدها)
گفتار دوم: آگاهی‌بخشی علم
واژۀ «علم» در آیات و روایات کاربرد دیگری نیز دارد که به معنای دانش و آگاهی می‌باشد. این نوع علم مسئله محور است و با آموزش و پژوهش به دست می‌آید. روایاتی را که بیانگر اهمیت سؤال و پرسش‌گری است، می‌توان بیان کرد، از جمله پیامبر(ص) فرمود: «العلم خزائن ومفتاحها السّؤال». نیز امام صادق(ع) فرمود: «إنّ هذا العلمَ علیه قفل و مفتاحه المسأله». در این دو روایت علم به گنجینه‌ای تشبیه می‌شود که بر آن قفل زده‌اند و کلید گشایش آن، پرسش‌گری و طرح مسئله است.
هم‌چنین روایاتی را که بر جایگاه نقد و تحلیل محتوا در تولید علم تأکید دارد، می‌توان ناظر به کاربرد دوم واژۀ علم در متون اسلامی دانست، از جمله امام علی(ع) فرمود: «اعقِلوا الخبرَ إذا سمعتموه عقلَ رعایه لا عقلَ روایه؛ چون روایتی شنیدید بفهمید و به آن عمل کنید نه این که بشنوید و نقل کنید». نیز فرمود: «اضرِبوا بعضَ الرّأی ببعض یتولّد منه الصواب؛ نقد و تضارب آرا موجب تولید علم و رسیدن به مطلوب است» و «امخَضوا الرّأیَ مخضَ السقّاءِ یُنتِجْ سدیدَ الآراء؛ از نقد آرا و اندیشه‌ها، آرا و نظریات محکم و استواری متولد می‌شود». این دسته از علوم نقش ابزاری دارند. گاهی علم ابزاری می‌شود برای تصرف و تسخیر طبیعت و بهره‌برداری از مواهب طبیعی و خدادادی، مانند دانش علوم طبیعی.
گاهی نیز علم ابزاری است برای استخدام هم نوع، مانند دانش مدیریت. گاهی هم ابزاری است برای فهمیدن و ادراک و درست اندیشیدن، مانند منطق، فقه اللغه و فقه الحدیث. این‌ها همان علوم بشری است، زیرا با تلاش و مجاهدت فکری بشر پدید آمده‌اند و هر رشتۀ علمی ابزاری است در خدمت برآوردن یکی از نیازهای بشر. روایات دستۀ دوم به تحصیل این نوع از علم که نقش ابزاری دارد سفارش می‌کنند.. .