کتاب چگونه پژوهش کنم، نوشته سیدحمید حیدریثانی است که در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
انتقال سنتهای حوزوی و تجربههای صحیح و مفید بزرگان علم و استوانههای اخلاق و تربیت به نسل نو طلبه با استفاده از راهکار جدید و در قالب کتابهایی با عنوان مهارتی طلبگی، از جمله فعالیتهای گروه سنتهای حوزوی مرکز پژوهشهای جوان است. در حوزه های علمیه، توجه به اخلاق و تربیت طلاب جوان همیشه دغدغه اصلی و محوری در کنار دروس رسمی بوده و این ویژگی، زمینه رقابت سالم بین طلبهها، برای برخورداری از فضیلتهای اخلاقی و کسب مبادی آداب بوده است. مجموعه «مهارتهای طلبگی» در شش دسته فردی، اجتماعی، خانوادگی، علمی، اخلاقی و تبلیغی تقسیمبندی شده است تا مهارتهایی متناسب با اقتضائات رفتاری و معرفتی طلاب جوان ارائه کند. جلد 30 مجموعه «مهارتهای طلبگی» تحت عنوان چگونه پژوهش کنم؟ منتشر شده است.
بیانگیزگی پژوهشگران جوان آنها را از ادامه راه باز میدارد یا نتایجی ضعیف به دست میدهد. این سقوط در همینجا متوقف نمیشود و رغبت به پژوهشهای بیشتر را نیز در ایشان از بین میبرد وضعیت نابسامان پژوهش در ایران ناشی از همین مسئله است. پژوهشهای اجباری دانشگاهی و حوزوی از یکسو و نبودن فایدهای جز نمره در این پژوهشها از سوی دیگر زمینه را برای سرقتهای ادبی، کپیکاری، پژوهشفروشی و انحطاط علمی مراکز دانشگاهی و حوزوی مساعد کرده است. حقوق و مزایای مبتنی بر معیارهای کمی نیز دامنه فساد پژوهشی را تا ردههای عالی علمی گسترانده است. چاره کار در این است که نگاه نسل جوان به پژوهش تغییر کند؛ لذا کتاب چگونه پژوهش کنم؟ بر آن است که نسبت پژوهش با رسالت طلبه جوان را بنمایاند و نشان دهد بنیان طلبگی بر بنیاد پژوهیدن بنا میشود. فصل اول عهدهدار این ضرورت است. گفتنی است مخاطبان این اثر طلاب نوقلم هستند، نه استادان فرهیخته و این مختصر به دنبال نظریهپردازی و گسترش مرزهای دانش نیست؛ بنابراین نیمه اول این نوشتار زبانی صمیمیتر برگزیده است تا بتواند با مخاطب جوان به راحتی ارتباط بگیرد. دو فصل پایانی این اثر با هدف کامل شدن مرور این کتاب بر مبحث پژوهش نگارش یافته است در این بخش به اختصار مطالبی درباره روش تحقیق به طلبه جوان عرضه شده است. زبان این قسمت رسمیتر است و رویکرد آن، مرور اجمالی مباحث مرتبط و ارجاع دادن به منابع مبسوط برای مطالعه بیشتر است.
چگونه موضوع زنده انتخاب کنیم؟
مرده بودن موضوع تحقیق خود تحقیق را نیز میمیراند. منظور از زنده بودن موضوع این است که موضوع تحقیق دغدغه خود ما باشد؛ حال یا دغدغهای علمی و ذهنی یا مشکلی در زندگی و عالم واقع.
زنده بودن موضوع تحقیق باعث میشود موتور درونی ما روشن شود و نتوانیم آرام بنشینیم تا وقتی که جوابمان را بیابیم. موضوع زنده، انرژی و عشق و دلسوزی با خود میآورد و جلوی رخوت و تنبلی را میگیرد. در مثال اگر کودکی فرزند ما نباشد و فقط مراقبت از او را به ما سپرده باشند، بیشتر برایش دل میسوزانیم یا اگر آن بچه فرزند خود ما باشد؟ نتیجه اینکه در پژوهش به دنبال موضوعاتی برویم که به آنها نیاز داریم و دغدغه خودمان است.