کتاب گفتمان امید در پنج فصل به مسائلی از جمله «فهم منطق امید اجتماعی و ملی در پیوند با عوامل محوری و زمینه ای»، «رویشها و ریزشهای سرمایه انسانی انقلاب»، «نسل جوان انقلاب اسلامی و رویشهای نو»، «جستاری در شکاف میان امید اجتماعی و امید فردی»، «جستاری در جنبههای جهان مقیاس ناامیدی اجتماعی» میپردازد.
رویکردهای نظری مختلفی در ارتباط با امید وجود دارد. برخی محققان در چهارچوب مثلث گذشته، حال و آینده نظریات حوزۀ امید را دسته بندی کردهاند. در این رویکرد، امید به عنوان «حافظۀ آینده » در نظر گرفته می شود (مارسل، 1951 : 53 ) و تشکیل چنین مثلثی، امکان رهایی از محدودیتهای زمانی و مکانی و فرصت قضاوت کردن در مورد زندگی و تجربه را فراهم می کند(هالپین، 2003 : 15 ). بر این اساس، نظریات امید به سه گروه تقسیم می شود. مفهوم «امید اجتماعی» در فلسفه را ریچارد رورتی در سنت پراگماتیستی (عمل گرایی)مطرح کرده است. رورتی امید را «باور به اینکه در آینده چه چیز ممکن است »، تعریف کرده و امید اجتماعی را «امید مشترک یک ملت» در نظر می گیرد. وی معتقد است ارزیابی میزان امید اجتماعی در یک جامعه بر اساس سناریویی است که ملت برای آیندۀ خود در نظر می گیرند و زمانی میتوان از امید اجتماعی سخن گفت که این سناریوی خوش بینانه به معنای عمل گرایانه بودن باشد.