کتاب تاریخ توصیفی- تحلیلی صدر اسلام توسط میرابراهیم سید علوی نوشته شده است. کتابهای تاریخی پر هستند از مطالبی که در رد یا قبول واقعهای نوشته شدهاند. یا رخدادی را توصیف کردهاند و درباره آن صحبت میکنند. اما صحت بسیاری از آنها هنوز محل شک و تردید است. قضاوت درباره درستی و نادرستی بسیاری از مطالبی که در کتابهای تاریخی میخوانیم، برعهده خود تاریخ است اما ما نیز میتوانیم با استفاده از منابع معتبر دیگر و همچنین با بهره گرفتن از قوای عقلانی خود و ارائه دلایل محکم و استوار، به تحلیل برخی وقایع تاریخی بپردازیم.
میرابراهیم سیدعلوی در کتاب تاریخ توصیفی - تحلیلی صدر اسلام به تحلیل وقایع و حوادث تاریخ اسلام پرداخته است. اما در عین حال برخی از حوادث و رویدادهایی را که گزینش کرده است، بدون تحلیل باقی گذاشته است. به این ترتیب زمینه و فضایی فراهم میشود که هرکسی به تکیه به دانش خود، تحلیلش را از موضوع بیان کند. همچنین استادان نیز میتوانند از این فرصت استفاده کنند تا کلاس خود را به حرکت و مشارکت درآورند. اما هدف اصلی این کتاب چیست؟ در این اثر سعی بر آن است که رخدادهای تاریخی و مطالب منقول در کتابهای سیره، با استناد به قرآن و سنت قطعی و عقل سلیم سنجیده شود تا بتوان آن مطلب را با اطمینان کامل به پیامبر(ص) نسبت داد و آن را جزء حوادث زندگانی آن بزرگوار به حساب آورد.
تاریخ، منبعی عظیم از معارف را در اختیار بشر قرار می دهد؛ تجاربی از امت های پیشین، از پیدایش تمدن ها و اعتلا و رکود و سقوط آن ها، از جوامعی که زاده شده اند و مراحل مختلف رشد را طی کردند تا به مرحله پیری و سقوط و مرگ رسیدند، رازهایی از علت اعتلا و ماندگاری جوامع و انحطاط آن ها را با خود حمل می کند تا روزی فرهیختگان امت ها به آن توجه کرده و انبان خود را از این توشه لبریز سازند.