کتاب نظریه شناخت نوشته محسن اراکی توسط دفتر نشر معارف منتشر شده است. تجزیه و تحلیل نظریه شناخت بر اساس نظریات بنیادین فلسفی و کلامی و جهانبینی اسلامی است. در ابتدای این اثر به بیان ضرورت جهانبینی و استدلال مبحث جهانبینی و ارتباط داشتن آن با ایدئولوژی و سرانجام دادن اعتقادات بر پایه آن دو پرداخته شده و پس از آن لزوم استدلال و استنباط عقلی و نقلی در اصول دین بیان شده است.
در ادامه نویسنده به پردازش نظریه شناخت از دیدگاه فلاسفه و متکلمان اسلامی پرداخته و مباحثی مانند: امکان شناخت، چگونگی پیدایش و گسترش آن، ارزش آن، چگونگی پدید آمدن معرفتهای نخستین و حدود شناخت در مورد انواع پدیدهها از دیدگاه مکاتب فلسفی غربی و اسلامی پرداخته و دیدگاههای این مکاتب را در این زمینه با هم مقایسه نموده است. وی در همین راستا به تبیین روش شناخت و راههای ان اعم از راههای حسی، تجربی عقلی و وحیانی پرداخته و ملاکهای شناخت و نسبیت در آن و نیز معیار دریافتن حقیقت را از دیدگاه فلاسفه مسلمان تبیین نموده است.
از دیرباز در فرهنگ اسلامی دو شیوه بحث در مورد مسائل اعتقادی به کار رفته است، که علیرغم تفاوتی که میان آن ها در موضوع بحث و شیوه و هدف آن وجود دارد، غالبا به نتیجه مشترکی منتهی می گردند.
شیوه اول: شیوه بحث فلسفی است، در این شیوه فیلسوف یا کسی که از شیوه فلسفی در این زمینه استفاده می کند خود را بعنوان یک پژوهشگر صرف و یک جوینده حقیقت، مجرد از هر سابقه ذهنی و اعتقادی فرض کرده و تحقیق خود را از صفر شروع می کند، لذا...