کتاب اعتماد به نفس ملی، تبیین سیاست فرهنگی و ویژگیهای ملی و اجتماعی ایران است. این کتاب، دربردارنده بیست و هشت مقاله است که حول چهار محور مبانی نظری و روشی مطالعه اعتماد به نفس ملی، سرمایه اجتماعی و خودباوری؛ آسیبشناسی فرهنگی و جامعهشناسی ایران از نظر غربزدگی، خودباختگی و وابستگی؛ انقلاب اسلامی و ارتقای فرهنگ خودباوری؛ تجربه جمهوری اسلامی و نظامها و نهادهای اجتماعی و سیاستگذاری فرهنگی اعتماد به نفس ملی تدوین گردیده و در همایش «فرهنگ عمومی، اعتماد به نفس ملی و انقلاب اسلامی» ارائه شدهاند.
عناوین برخی از مقالههای مندرج در کتاب به این شرح است: «امنیت اجتماعی شده» و اعتماد به نفس ملی: رویکردی اسلامی/ دکتر اصغر افتخاری؛ نظریههای جامعهشناسی اعتماد ملی و اجتماعی/ دکتر محسن نیازی؛ اعتماد به نفس ملی، راهی برای توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی/ مرتضی اشرافی؛ انقلاب اسلامی، اعتماد به نفس ملی و فرهنگ عمومی/ دکتر سیدسعید زاهد زاهدانی؛ تولید علم و فناوری و اعتماد به نفس ملی با تأکید بر مدیریت دانش/ دکتر محمدباقر حبی و حوزههای علمیه، روحانیت و مقوله «اعتماد به نفس ملی»/ امانالله شفایی.
کشوری در فرآیند پیشرفت روبهجلو حرکت میکند که مردم و نخبگانش به تواناییهای خود آگاه و به آنها باور داشته باشند. برای مثال کشوری که به پتانسیلهای نیروی جوان خود واقف نیست و آنرا به کار نمیگیرد، نه تنها از توانایی این نیرو بیخبر است بلکه با بیخبری نسبت به ملاحظات و الزامات آن زمینه شکاف اجتماعی را نیز فراهم میکند. برای مثال نگاهی به آلمان و ژاپن بعد از جنگ دوم جهانی نشاندهنده این است که این دو کشور ضمن چشم دوختن نگاه به نیروی درون، از تمام پتانسیلهای بومی خویش بهره گرفتند تا به مسیر پیشرفت وارد شوند.
ظرفیتهای درونی و اعتماد به تواناییهای ملی ناشی از آن، مقولهای است که اگر کشوری در مسیر خود به آن تکیه کند هم پیشرفت را برای خود به ارمغان میآورد و هم خود را در برابر مشکلات ایمن کرده و مشکلات را برای مردم خود هموار میکند و زمینههای رفاه و آسایش مادی و معنوی را فراهم میکند.