علی‌قلی‌خان واله داغستانی، از شاعران قرن دوازدهم هجری است که درسال 1124هـ.ق. بین یک خانواده داغستانی در اصفهان متولّد و در سال 1146 هـ .ق. عازم هند شد. او در هند وارد دربار پادشاهان گورکانی گردید و تا سال 1170هـ . ق. که درگذشت به مشاغل درباری و نظامی اشتغال داشت. کتاب تذکره ریاض الشعرا به جا مانده از واله مجموعاً شامل 12 قصیده، 199 غزل، 8 قطعه، 5 مثنوی، 476 رباعی، 20 دوبیتی و 36 تک بیتی است که جمعاً بالغ بر 3170 بیت فارسی و مقداری اشعار ترکی و اردو می ‏شود.

بیشتر اشعار او در قالب غزل و رباعی سروده شده است. واله در سرودن قصیده به شیوه انوری در غزل به شیوه حافظ و نظیری نیشابوری و در مثنوی به به اسلوب نظامی گنجوی توجه داشته است. بیشتر اشعار واله عاشقانه و در فراق معشوقه ‏اش خدیجه‌سلطان - که موجب واله شدن او گردید - سروده شده است.

وی دختر عموی واله بود و از کودکی با هم بزرگ شده بودند. حمله افغانان و تسلط نادر بر اصفهان موجب جدایی واله از او و شیفتگیش و نهایتا مهاجرت اجباری به هند شد. شرح این هجران جگرسوز هم در اشعار او بازتاب گسترده‌ای دارد هم در آثار معاصرانش مثل مثنوی "واله و سلطان" فقیر دهلوی. واله در هند علی‌رغم امکان زندگی مرفه، بسیار درویشانه و ساده می زیست و با فقرا حشر و نشر داشت. او شاعری شیعه مذهب بود و اشعاری در مدح امام علی(ع) و هجو برخی از افراد هم عصر خود دارد. ضمناً تشابه اسمی او با چند شاعر دیگر موجب شده است برخی فهرست نویسان دچار اشتباه شده، اشعار واله‏ های دیگر را نیز به نام او ثبت کنند. در این نوشتار درصدد زدودن غبار از چهره این شاعر شیرین سخنیم...

گزیده کتاب تذکره ریاض الشعرا

سخن از تذکره است اما نه به معنی یادداشت و یادآوردن و پنددادن (انتدراج) یا گذرنامه و برخی معانی دیگر که در فرهنگ ها آمده، بلکه منظور از تذکره، کتابی است که در آن شرح حال و آثار شاعری یا عده ای از شعرا آمده است. با این تعریف مشخص می شود که تذکره در اصطاح ادبی متداول از زمان زندیه و قاجاریه به این سو همواره بر شرح حال شاعران و سپس نمونه اشعار آنان تأکید داشته، بنابراین...

دیویی :

‏‫‭8‮فا‬1/009‬

کتابشناسی ملی :

۲۵۵۳۱۸۵

شابک :

978-964-426-550-1

سال نشر :

1390

صفحات کتاب :

2137

کنگره :

‏‫‬‭PIR3543‏‫‭‭‭‭‭‭‮‬‏‫‬‭/و17ت4 1390‬