کتاب مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین جزو اولین تلاش های فکری اندیشه ای در زمینه نظریه پردازی درباره رویداد بزرگ و گردهمایی عظیم شیعیان در آیین اربعین حسینی(ع) است. رویدادی که از چند سال پیش هر ساله به مناسبت اربعین صورت می گیرد و از همان آغاز نشانگر ظرفیت های عظیم فرهنگی تمدنی در جهان تشیع و حتی فراتر از آن در کلیت جهان اسلام بود.
مقالات کتاب مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین، توسط پژوهشگران و متخصصان رشته های مختلف دانشگاهی و حوزوی نوشته شده است که از جمله این موارد می توان به مسعود معینی پور، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) - حبیب الله بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - سیدحسین شرف الدین، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) - حسن خجسته، عضو هیئت علمی دانشکده صدا و سیما - مصطفی جمالی، عضو هیئت علمی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم - محمد تقی کریمی عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی و... اشاره کرد.
کتاب مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین به چهار فصل تقسیم می شود؛ فصل نخست این کتاب با عنوان «مدنیت و امت در بستر اربعین» به موضوعاتی از قبیل ظرفیت های تمدنی کنگره اربعین، مدنیت و معنویت در آن و تلاش های راهبردی در تاثیرات راهپیمایی اربعین بر تمدن سازی اسلامی پرداخته شده است. فصل دوم این کتاب با عنوان «ظرفیت های کلان اجتماعی یک آیین دینی» موضوعاتی از قبیل ظرفیت های گردهمایی اربعین، فرصت های پنهان آن مدیریت رسانه ای آن، اصلاح الگوی زیارت گردشگرانه و ... را مورد بازاندیشی قرار داده است. کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین» در فصل سوم خود با عنوان «آیین حسینی؛ ظرفیت های فرادینی» درباره نقش آیین اربعین به منزله گفتمانی برای تعامل و تفاهم گفتمان های متنوع مذهبی، آیین اربعین و جهانی سازی و ظرفیت های فرادینی و بین المللی مراسم اربعین حسینی(ع) بحث می کند. فصل چهارم و پایانی این کتاب هم که عنوان «الگویی برای مطالعات آینده اربعین پژوهشی» را به خود گرفته با محور قرار دادن مطالعات و پژوهش هایی که درباره این رویداد بزرگ صورت می گیرد تلاش می کند تا یک الگوی نظری برای این پژوهش ها بازشناسی کند.
وقتی صحبت از موج به میان می آید، بلافاصله به یاد امواج خروشان دریا می افتیم که به طرف ساحل می آیند و خود را به صخره ها می کوبند. امواج، مقادیر زیادی انرژی دارند که از دوردست ها خود را به ساحل می آورند، اما فقط اثر خفیفی از آن ها به ساحل می رسد. اگر فردی که در ساحل نشسته است چند متر جلوی پای خود را در نظر بگیرد، از انرژی عظیم امواج در اعماق دریا غافل خواهد ماند. حکایت برخی ساده اندیشی ها و دست کم گیری ها به موج جدید بیداری اسلامی در یمن، عربستان و ... و موج حرکت عاشقانه مردم در کربلای حسینی هم شبیه همین قاعده است.