کتاب پژوهشی دربارهی امام مهدی علیهالسلام، اثر سید محمدباقر صدر با ترجمه سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا)؛ به بررسی شماری از پرسشهایی که ذهن علمگرا و مادینگر انسان امروز ممکن است نسبت به مهدویت و باور به امام مهدی(ع) در اندیشه اسلامی داشته باشد، پاسخ میدهد و به بررسی و تحلیل موضوعات و عناوینی نظیر؛ "عمر بلند و نقش آن در موفقیت راهبر، آمادهسازی فکری و راهبرانه برای روز موعود، آمادەسازی راهبر منتظَر چگونه به انجام رسیدە است؟، پدیده امامت زودهنگام در زندگی اهل بیت(ع)، امامت زودهنگام در رسالتهای آسمانی، چگونه باور کنیم که مهدی وجود یافته است؟، انبوه بودن روایات در زمینه اندیشه مهدویت، دلیل بر تجسم یافتن اندیشه مهدویت در امام دوازدهم، چرا هنوز این راهبر ظهور نکردە است؟" و غیره میپردازد.
چرا هنوز این راهبر ظهور نکردە است؟
چرا این راهبر در طول این مدت ظهور نکرده است؟ اگر وی خویشتن را برای ایفای نقش اجتماعی آماده ساخته بود، چرا در دوره غیبت صغری وارد صحنه نشد و چرا پس از آن به جای این که پای به دوره غیبت کبری نهد، به نقش اجتماعی خود نپرداخت؟ حال آن که در آن زمان اوضاع و احوال برای ایفای این نقش و پرداختن به فرایند تحول مناسبتر و آمادهتر بود و ارتباط بالفعل وی با مردم از طریق تشکلهای دوره غیبت صغری به او فرصت میداد که صفوف یارانش را گرد آورد و کار خویش را با قدرت آغاز نماید. از سویی نیروهای حاکم زمانه او نیز هنوز به درجهای از قدرت و نیرو نرسیده بودند که جامعه بشری بعدها از رهگذر تحول علمی و صنعتی به آن دست یافت؟
وضعیت عینی و تأثیر آن در فرایند تغییر اجتماعی
در پاسخ باید گفت: توفیق هر فرایند تغییر اجتماعی با اوضاع و احوال عینی خاصی ارتباط دارد و تنها هنگامی این فرایند به اهداف خویش دست مییابد که آن اوضاع و زمینهها فراهم گردد. فرایند تغییر اجتماعی که آسمان بر روی زمین به ظهور میرساند، دارای این ویژگی است که در جنبه رسالتی خویش با وضعیت عینی ارتباط ندارد؛ زیرا رسالتِ زیربنای این تغییر، ربانی و آسمانی است، نه ساخته و پرداخته وضعیت عینی. اما در جنبه اجرایی، بر وضعیت عینی تکیه دارد و توفیق و زمانبندیاش با آن مرتبط است. از اینرو، آسمان پنج قرن، گذران دوره جاهلیت را انتظار کشید تا واپسین رسالت خویش را به دست محمد(ص) نازل نماید؛ زیرا ارتباط با وضعیت عینی برای اجرا اقتضا مینمود که این رسالت به تأخیر افتد، هر چند مدتی دراز پیش از آن، جهان به چنین رسالتی نیاز داشت.