کتاب حسرت و هراس (چاپی و pdf)

معرفی کتاب حسرت و هراس

پدیده‌ی بیداری اسلامی زمینه‌ها و پیامدهای عمیق فرهنگی و اجتماعی داشته است. به نحوی که بر مناسبات سیاسی _ امنیتی کشورهای درگیر پیرامون، تأثیر مستقیم داشته‌اند. با این حال مراکز مطالعاتی و اندیشمندان این کشورها کمتر به مطالعه این جنبه‌ها از آن پرداخته‌اند.

کتاب حسرت و هراس، اثر مجید بهستانی و جواد نظری مقدم؛ به ضرورت بررسی‌های علمی پیرامون تحولات جهان اسلام، درصدد است تا فهمی فرهنگی از بیداری اسلامی را به مخاطب ارائه کند. این کتاب که به صورت مجموعه مقالات تدوین شده است، تلاشی است تا با رویکرد فرهنگی و اجتماعی، چیستی تحولات بیداری اسلامی تا آینده‌پژوهی آن را مورد بررسی قرار دهد.

گزیده کتاب حسرت و هراس

1. شکاف‌های قومی - مذهبی
سرکوب، تبعیض و تنش‌های قومی - مذهبی از مهم‌ترین آسب‌های اجتماعی در جهان عرب به شمار می‌روند. هر چند در ابتدای بیداری اسلامی تصور می‌شد که این حرکت‌ها باعث به وجود آمدن فضای بازتر مذهبی می‌شود، اما تحقیقات اخیر نشان داد که در این مدت، محدودیت‌های مذهبی افزاش چشم‌گیری داشته و واکنش‌های منفی به خصوص از طرف دولت‌ها نسبت به مذهب رشد داشته است. در جریان بیداری اسلامی سه کشور که سابقۀ بحران‌های قومی، جدای‌طلبی و خشونت‌های قومی را داشتند، بار دیگر با فعال شدن نیروهای اجتماعی و بالا گرفتن موج اعتراضات دچار تنش‌های قومی - مذهبی شدند. این جوامع که دارای شکاف‌های بسیار عمیق قومی هستند، عبارتنداز: بحرین، سوریه و عراق. این کشورها عمیق‌ترین و ریشه‌دارترین تقسیمات قومی - مذهبی در منطقۀ عربی را دارا هستند.

به غیر از این سه کشور، دیگر کشورهای عرب منطقه نظیر: لبنان، عربستان، یمن، مصر و کویت هم دارای شکاف‌های قومی - مذهبی هستند، اما شدت بحران قومی به دلایلی چون کم جمعیت بودن اقلیت‌ها، ضعف اساسی اقلیت‌ها در مقابل اکثریت حاکم و کم‌رنگ بودن شکاف قومی - مذهبی بسیار کمتر است یا حداقل، در دورۀ مورد بررسی ما تحول عمیقی نداشته‌اند. در عراق پیش از حملۀ آمریکا و سوریه و بحرین قبل از تحولات 2011 م. اساساً دولت‌های قدرتمند نیروهای واگرا را سرکوب و مانع از فعالیت آن ها می‌شدند.

اما پس از تحولات 2011 م. در کشورهای بحرین، سوریه و عراق، به علت ضعف شدید، دولت‌ها نتوانستند با نیروهای جدایی‌طلب به مقابله برخیزند. هر چند اعتراض‌های سال 2011 م. در ابتدا با آرامش بسیار و در اعتراض به استبداد، فساد، نخبگان سیاسی حاکم و قوانین تبعیض‌آمیز آغاز شد، اما به تدریج و با جهش منازعات به سطح بالاتر، نیروهای منطقه‌ای را نیز در راستای حمایت از اقوام نزدیک به خود وارد میدان کرد و منازعات جنبۀ قومیتی پر رنگ‌تری پیدا کردند.